Nieuw seizoen Factcheckers; deze onderwerpen in seizoen 4

Nieuw seizoen Factcheckers waarin Britt Van Marsenille, Jan Van Looveren en Thomas Vanderveken feit van fictie onderscheiden vanaf woensdag 15 november wekelijks om 20.45 bij VRT1 en VRT MAX te kijken. Ontdek hier alles over de onderwerpen uit Factcheckers seizoen 4: van dickpics, over zwerfvuil tot illegaal medicijnen kopen online.

Volg ons via Instagram, WhatsApp, de Facebook-groep én nieuwsbrief en ontdek ook meer over het Nederlandse seizoen van Factcheckers dat bijna van start gaat.

Nieuw seizoen Factcheckers

De bekendste feitencheckers van Vlaanderen – Britt Van Marsenille, Jan Van Looveren en Thomas Vanderveken – zijn vanaf woensdag 15 november weer wekelijks op tv te zien met een nieuw seizoen Factceckers. Ook deze keer zetten ze hun beproefde technieken in om feit van fictie te onderscheiden: ze storten zich enthousiast in onderzoek, groots opgezette experimenten en spraakmakende testen. Bovendien gaat het trio meer dan ooit undercover in een poging de waarheid te achterhalen.

Factcheckers seizoen 4 (2023)

Van 15 november tot 3 januari zie je elke woensdagavond op VRT 1 en op VRT MAX hoe Britt Van Marsenille,  Jan van Looveren* en Thomas Vanderveken onder andere deelnemen aan verschillende wijnconcours met een niet-bestaande wijn, meedraaien in een kindercrèche, illegaal medicijnen kunnen kopen op het internet, een suikerdieet volgen, op ontdekking gaan in leegstaande gebouwen, onderzoeken of post- en pakjesdiensten hun beloftes wel nakomen en nagaan of het klopt dat zwartrijders nauwelijks gecontroleerd worden. Het mag duidelijk zijn dat ook dit vierde seizoen boordevol straffe reportages zit. Eerder schreven we ook over de geld special, seizoen 3 en het tweede seizoen.

Factcheckers België kijken

Wil jij Factcheckers België kijken dan kan dat vanaf woensdag 15 november wekelijks om 20.45 uur op VRT en VRT MAX. Tot 3 januari komen er dan de meest interessante onderwerpen voorbij. Wil je het nieuw seizoen Factcheckers terugkijken, dan kan dit op VRT MAX. Hier vind je alle seizoenen. Wil je vanuit Nederland of een ander land kijken naar Factcheckers België, zorg dan voor een VPN Verbinding, die je op België zet.

Factcheckers Nederland

Wist je dat er daarnaast in Nederland ook een remake van dit programma is gemaakt? Vanaf donderdag 11 januari kun je om 21.30 uur zes weken lang op NPO1 kijken naar deze show. De presentatoren zijn Marijn Frank, Joep van Deudekom en Tim Senders.

Onderwerpen Factcheckers seizoen 4

Welke onderwerpen je kunt verwachten in Factcheckers seizoen 4 (2023)? We zetten ze hier per aflevering op een rijtje (in zoverre dat wij het weten).

Aflevering 8

Laatste aflevering Factcheckers seizoen 4

In de laatste aflevering van dit seizoen nemen Britt, Jan en Thomas het openbaar vervoer … zonder ervoor te betalen. Ze willen uitzoeken of het klopt dat zwartrijders bijna niet gecontroleerd worden. Jan zet een experiment op met een groep jongeren om na te gaan wat de effecten zijn van meditatie op het welzijn van studenten. En Britt trekt samen met Jan naar enkele veilingen. Ze kopen er verloren bagage op in de hoop er winst mee te maken. 

Controle zwartrijders

Factcheck: Zwartrijders worden nauwelijks gecontroleerd 

Het openbaar vervoer zou jaarlijks ettelijke miljoenen mislopen omdat er erg veel mensen niet betalen voor hun ritje met de trein, de tram, de bus of de metro. Het internet staat enerzijds vol met artikels waarin beweerd wordt dat zwartrijders nauwelijks gecontroleerd worden. Anderzijds vind je dan ook weer berichten terug over strengere controles. Is de pakkans op zwartrijden effectief te klein? Kunnen de controlesystemen verbeteren? Britt, Jan en Thomas gaan zelf zwartrijden en zoeken het uit. 

Thomas Vanderveken: “Zwartrijden kost de openbaarvervoermaatschappijen en dus ook onrechtstreeks ons allemaal handenvol geld. En natuurlijk zijn het dan de zwartrijders zelf die in de fout gaan. Maar toch kan je je afvragen of er gewoonweg niet te weinig controle is op zwartrijden.”

Meditatie schoolvak

Factcheck: Meditatie zou een vak op school moeten zijn 

Beweren dat jongeren vandaag de dag steeds meer af te rekenen krijgen met stress en een burn-out is een open deur intrappen. De sociale druk die ze ervaren en de stress die het schoollopen met zich meebrengt, zou ervoor zorgen dat jongeren zelfs nog meer dan volwassenen te kampen hebben met spanningen. 

Om dit te verhelpen, bieden sommige scholen meditatie als keuzevak aan. Jan, zelf vader van twee scholieren, wil dit verder onderzoeken. In samenwerking met een middelbare school en met het Mindfulness Centre van KU Leuven zet hij een test op die maar liefst acht weken duurt om een antwoord te vinden op de vraag: “Zou meditatie een vak moeten zijn op school?” 

Jan Van Looveren: “Ik heb voor dit onderzoek ook zelf mee gemediteerd. Hoewel het simpel lijkt – rustig op een kussen zitten en letten op je ademhaling – heb ik ondervonden dat mediteren en het blijven volhouden toch een hele uitdaging is.” 

Verloren bagage opkopen

Factcheck: Je verdient veel geld met het opkopen van verloren bagage 

Jaarlijks zouden er wereldwijd miljoenen koffers verloren gaan op luchthavens. Hoewel een groot deel van deze bagage uiteindelijk weer naar de eigenaars teruggebracht kan worden, lukt dit voor heel wat tassen, trolleys en koffers niet. Soms worden ze dan geveild. En als je sommige bronnen op het internet mag geloven, is het opkopen van dit soort bagage een lucratieve bezigheid. Dure merkkleding, juwelen en soms zelfs geld zou immers terug te vinden zijn in verloren bagage. Straf als dit waar zou zijn. Het is alleszins straf genoeg voor Britt en Jan om dit uit te zoeken en zelf naar verschillende veilingen te trekken. Hoeveel koffers weten ze op de kop te tikken? Wat ontdekken ze allemaal in de verloren bagage? En vinden ze ook effectief verborgen schatten terug? Je komt het te weten in de laatste aflevering van Factcheckers van dit seizoen. 

Britt Van Marsenille: “Er is weer een nieuwe wereld voor mij opengegaan met het maken van deze reportage. Het is raar om te zien dat mensen soms als een bezetene beginnen te bieden op gebruikte, soms half versleten en vuile koffers … zonder te weten waarop ze precies bieden. Want de inhoud van de koffers, die kom je pas te weten als je de bagage effectief hebt gekocht.”

Aflevering 7

Post & pakjes, fietsendieven en dj worden

Dit is alweer de voorlaatste aflevering van het seizoen. Wat we hierin zien? Bijvoorbeeld hoe Thomas tegen wil en dank dj wil worden. Jan wil nagaan of de doorsnee Vlaming twee zogezegde fietsendieven anders behandelt, louter en alleen op basis van hun huidskleur.  En Britt doet een groot experiment, waarbij ze  ze wil nagaan hoe snel brieven met en zonder priorzegel bezorgd worden. En ze verzendt ook nog eens pakjes over de hele wereld en dat allemaal om uit te zoeken of post- en pakjesbedrijven zich houden aan hun beloften.  

Bezorging Post en pakjes

Factcheck: Post- en pakjesdiensten doen niet altijd wat ze beloven 

Klachten over brieven die te laat aankomen of helemaal niet worden bezorgd, slechte reviews over koeriersbedrijven: het internet staat er vol van. Maar wat klopt er van al dit soort klachten? Britt zoekt het uit met de hulp van Thomas en Jan. Samen versturen ze maar liefst 200 brieven. De helft van de brieven posten ze met een gewone postzegel, op de andere helft kleven ze een priorzegel. En ze versturen ook nog eens pakjes de hele wereld rond om te checken of pakjesbedrijven zich houden aan hun beloftes. Klopt het track & trace-systeem van deze koerierdiensten? Hoelang doen de pakjes erover om op hun bestemming aan te komen? En komen alle brieven binnen de door bpost beloofde leveringstermijn ook effectief aan? 

Britt Van Marsenille: “Ik begrijp de vele klachten wel over te laat bezorgde brieven en pakjes. Ik heb het zelf meegemaakt. Toen mijn zoontje geboren werd, verstuurden we geboortekaartjes naar al onze vrienden en familie. Maar veel mensen kregen hun kaartje pas twee weken later in de bus en sommige mensen hebben het zelfs nooit ontvangen! En ik begrijp dat het tijdens de feestdagen voor post- en koeriersbedrijven ontzettend druk is, maar net tijdens deze periode wil je toch dat nieuwjaarswensen of kerstcadeautjes op tijd geleverd worden?”

Dj worden makkelijk?

Factcheck: Het is gemakkelijk om dj te worden

Als je sommige video’s op YouTube mag geloven, dan lijkt het kinderspel om een geslaagde dj-set te spelen. Op het internet zijn er honderden compilaties te vinden van dj’s die niet eens de knoppen van hun draaitafel aanraken en enkel maar doen alsof ze staan te mixen. Er zijn al evenveel artikels te vinden die effectief beweren dat het simpel is om dj te worden. Jan daagt Thomas uit om de proef op de som te nemen en te proberen om op een maand tijd een echte dj te worden. En om de uitdaging nog wat pittiger te maken, regelt Jan een tot de verbeelding sprekende locatie voor Thomas zijn dj-set. Gelukkig kan hij ook op de hulp rekenen van niemand minder dan Anouk Matton, een wereldberoemde dj. 

Thomas Vanderveken: “Voor het programma Thomas speelt het hard heb ik bloed, zweet en tranen gelaten om het pianoconcerto van Grieg volledig onder de knie te krijgen. Maar op een manier ging mij dat toch nog beter af dan deze uitdaging. Dit was heel erg uit mijn comfortzone. Op één maand tijd moest ik de klus klaren, al een serieuze uitdaging door mijn overvolle agenda. Maar Jan had ook nog eens geregeld dat ik als apotheose een optreden mocht geven in een bomvolle discotheek. Om nog wat extra druk op de ketel te zetten, kon dat wel tellen.”

Reactie op huidskleur fietsendief

Factcheck: Mensen reageren anders op een witte dan op een zwarte fietsendief 

Er zijn al ontelbaar veel artikels verschenen over discriminatie op basis van huidskleur. Er zijn ook heel wat bronnen die beweren dat discriminatie aangeboren of net aangeleerd zou zijn. Op YouTube kan je ook heel wat sociale experimenten terugvinden over dit onderwerp, zoals een Amerikaans experiment waarbij een zwarte en een witte acteur worden ingeschakeld die zogezegd een fiets stelen. Het experiment onderzoekt of toevallige voorbijgangers anders reageren op een zwarte “fietsendief” dan op een witte. Dit experiment intrigeert Jan zozeer dat hij een gelijkaardige test opzet in ons land. Kunnen de “fietsendieven” in zijn experiment zomaar hun gang gaan? Reageren Vlamingen anders dan Amerikanen in dit onderzoek? En wordt een zwarte “fietsendief” hier anders benaderd dan een witte?  

Jan Van Looveren: “Ik kon de acteurs tijdens dit experiment vanop een afstand in het geheim in de gaten houden. Maar ik heb wel een paar keer het experiment moeten stilleggen om tussenbeide te komen.”

Aflevering 6

Van leegstaande gebouwen, gratis stroom tot cordon bleus

Britt, Jan en Thomas dringen binnen in leegstaande gebouwen. Ze stellen vast hoe verloederd sommige van die gebouwen erbij liggen en hoe slecht ze soms beschermd zijn. Het trio gaat een dag lang op zoek naar zoveel mogelijk openbare stopcontacten in een poging om gratis stroom te gebruiken voor zichzelf en toevallige voorbijgangers. En Thomas trekt grote ogen wanneer hij de samenstelling van zijn zelf bereide cordon bleu vergelijkt met industrieel geprepareerde cordon bleus.

Leegstaande gebouwen 

Factcheck: We beschermen ons patrimonium te weinig

Van de IJzertoren in de Westhoek tot Gallo-Romeinse ruïnes van Aarlen en van watermolens in Maaseik tot het Belfort van Doornik: ons land kent heel wat onroerend erfgoed van historische waarde. Toch heeft België geen goede reputatie als het gaat om het behoud van dat patrimonium. Hoeveel historische gebouwen hebben immers geen plaats moeten maken voor woontorens, parkings of kantoorgebouwen? Andere gebouwen stonden én staan al jaren te verkommeren, vaak onbeschermd en onbeveiligd. 

Jan, Britt en Thomas gaan op onderzoek uit in verlaten en vervallen gebouwen. Ze stellen er vast in welke erbarmelijke staat sommige gebouwen verkeren. Het trio vraagt zich verontwaardigd af of er geen andere bestemming mogelijk is – al is het maar tijdelijk – dan gebouwen te laten verkrotten. 

Jan Van Looveren: “Ik probeer al jaren een oud vervallen stationsgebouw bij mij in de buurt een nieuw leven te geven. Dat gebouw is eigendom van de NMBS, maar doet al meer dan tien jaar geen dienst meer als station. Blijkbaar zou het ooit afgebroken moeten worden. En ik vind dat doodjammer, maar ik kan nog begrijpen dat de NMBS dat gebouw wil afbreken om er iets anders te bouwen. Maar wat ik niet snap is dat we blijkbaar dat station liever tien jaar aan een stuk laten verkommeren dan er ondertussen iets nuttigs mee doen.”

Gratis stroom

Factcheck: Openbare stopcontacten zijn gelijk aan gratis stroom 

Iedereen heeft het al weleens meegemaakt: je bent onderweg en je merkt dat de batterij van je smartphone of laptop leeg is. Op dat soort momenten ben je blij dat er bijvoorbeeld in luchthavens of op de trein stopcontacten zijn die je gratis mag gebruiken als laadpunt. Uiteraard kan je dit soort stopcontacten ook nog gebruiken om er een hele resem andere apparaten op aan te sluiten… zoals een Nederlandse man vorig jaar deed. Hij had een airfryer aangesloten op een stopcontact in de trein. Het klinkt misschien gek en het lijkt ook heel veel gedoe om een heteluchtfriteuse mee te sleuren op de trein, maar is het daarom verboden? Geen check is Jan, Britt en Thomas te gek. En dus gaan zij na of je alle openbare stopcontacten gratis mag gebruiken om er om het even welk apparaat op aan te sluiten. 

Britt Van Marsenille: “Ik ga nog niet alles verklappen van dit onderzoek, maar ik denk dat ik niet overdrijf als ik zeg dat dit waarschijnlijk de kortste check uit de geschiedenis van Factcheckers is geweest…”

Cordon bleu uit supermarkt

Factcheck: Supermarkt-cordon bleu bevat veel meer ingrediënten dan je denkt

Het is niet echt duidelijk waar en wanneer de cordon bleu precies zou zijn ontstaan. Volgens de een is het een Zwitsers gerecht, volgens de ander is het dan weer een Oostenrijkse variant van de al even Oostenrijkse wienerschnitzel. Toch beweert Brig, een stadje in de Zwitserse Alpen, dat het de enige echte bakermat is van het populaire gepaneerde lapje vlees. Die traditionele Brigse cordon bleu bestaat uit een varkenslapje, een plakje kaas, een sneetje gedroogde ham, paneermeel en peper en zout.  

Wat ook de oorsprong van dit gerecht is, het is wel duidelijk dat het al bij al een vrij eenvoudige vleesbereiding is die bestaat uit slechts een handvol ingrediënten. Precies daarom verbaast Thomas zich erover dat sommige online bronnen beweren dat een cordon bleu uit de supermarkt een veelvoud van die ingrediënten bevat. Als een echte chef-kok maakt hij een traditionele cordon bleu klaar en vergelijkt die minutieus met de industriële bereiding. Hij valt daarbij van de ene verbazing in de andere. 

Thomas Vanderveken: “Voor deze reportage hebben we exclusief gebruik kunnen maken van de keuken van Dagelijkse kost. En ik moet zeggen: ik voelde mij heel even ook een echte tv-kok … een light-versie van Jeroen Meus (lacht).”

Aflevering 5

Ziek van suiker tot namaakproducten

Factcheckers Britt en Thomas stellen hun lichaam ten dienste van de wetenschap. In een dertig dagen durend experiment schrapt Britt alle toegevoegde suikers in haar dieet, terwijl Thomas een maand lang net heel veel toegevoegde suikers eet. Welk effect heeft dit op hun gezondheid? In een undercoverreportage zoeken Jan en Thomas uit of namaakproducten zomaar te koop zijn in ons land. En ze schakelen de volledige redactie van Factcheckers in om na te gaan hoe lang grote bedrijven klanten laten wachten aan de telefoon vooraleer ze een medewerker te spreken krijgen. 

Ziek door suiker

Factcheck: Onze gemiddelde suikerinname maakt ons ziek

Zeggen dat suiker ongezond is, is een open deur intrappen. Je kan haast geen internetpagina over gezondheid openen, of er wordt wel gewaarschuwd voor de gevaren van (toegevoegde) suikers in onze voeding. Toch vind je ook heel veel artikels terug die stellen dat onze obsessie met suikerarm eten en light-producten net overdreven is. Er wordt zelfs beweerd dat suiker ons helemaal niet ziek maakt.  

Britt en Thomas willen voor eens en voor altijd uitzoeken wat we nu precies moeten geloven over al die beweringen over suiker in onze voeding. Ze stellen hun lichaam ten dienste van de wetenschap en ondergaan zelf een gewaagd experiment waarbij de een 30 dagen lang alle toegevoegde suikers uit het dieet schrapt en de ander net een fervente suikerverbruiker wordt. Britt Van Marsenille: “Ik heb zelden zulke grote ogen getrokken bij het zien van een resultaat van een factcheck.”

Namaakproducten in België

Factcheck: Namaak wordt open en bloot verkocht in België 

Met de opkomst van het internet is ook een nieuwe markt voor namaakproducten ontstaan. En hoewel het ook online illegaal is, is meer dan de helft van alle in beslag genomen namaak in de EU afkomstig van onlinehandel. Het lijkt onbegonnen werk om de handel in nepartikelen tegen te gaan. Verkopers van namaakgoederen kunnen zich verstoppen achter een anonieme website en “in alle luwte” vanuit de hele wereld hun producten ook in België aanbieden. Toch wordt namaak ook nog gewoon open en bloot in winkels en op markten in ons land verkocht … dat beweren sommige bronnen op het internet toch. 

Jan en Thomas trekken de straat op en zoeken met een undercoveractie uit of handelaren zich effectief wagen aan het openlijk verkopen van namaakproducten. Ze stellen daarbij vast hoe moeilijk namaak soms van echt te onderscheiden valt, hoe vindingrijk namakers soms zijn en hoe verrassend verkopers van namaak soms reageren. Jan Van Looveren: “We hebben eerst enkele reporters de straat op gestuurd om verschillende producten te gaan kopen, waarvan ze dachten dat het om namaak zou kunnen gaan. We hebben ze dan onderzocht en vervolgens zijn Thomas en ik teruggekeerd naar die verkopers om hen om uitleg te vragen.”

Wachttijd klantenservice

Factcheck: Grote bedrijven houden ons te lang aan het lijntje

Enkele jaren geleden diende CD&V een amendement in om de callcenters van telecombedrijven te beboeten als ze klanten te lang laten wachten. Oplopende wachttijden zijn dan ook een grote bron van ergernis bij consumenten en een vorm van slechte klantenservice. Maar telecombedrijven zijn uiteraard lang niet de enige die klanten soms te lang aan het lijntje houden. Om uit te zoeken hoeveel bedrijven hun klanten laten wachten, tovert Thomas de redactie van Factcheckers om tot een callcenter om op die manier op verschillende dagen 50 op te bellen. 

Thomas Vanderveken vertelt over de wachttijden van de klantenservice check: “In 2010 deed Radio 1 al een gelijkaardig onderzoek. Als resultaat daarvan werd er toen door een twintigtal grote bedrijven een charter opgesteld waarin beloofd werd om de wachttijd aan de telefoon onder de 2,5 minuten te houden. Het leek ons een geschikt moment om dit onderzoek nog eens over te doen en meteen uit te breiden tot een groep van 50 grote bedrijven, die we drie keer zouden bellen.”

Aflevering 4

Van illegale medicijnen tot de reddingsstrook

In de deze aflevering bestelt Thomas illegaal medicijnen die enkel op doktersvoorschrift verkrijgbaar zijn. Hoeveel van zijn bestelde pillen ontvangt hij ook echt en gaat het dan om nepmedicatie of krijgt hij werkelijk het gevraagde spul? Britt schakelt de hulp van haar collega factcheckers en van de kijkers in om te onderzoeken hoe belangrijk het vormen van een reddingsstrook op de openbare weg is. En samen met Jan trekt ze op 6 december vermomd als Piet en Sint naar Brussel om na te gaan of de goedheiligman ook zelf overal gratis lekkers krijgt. 

Illegale medicijnen bestellen

Factcheck: Illegaal medicijnen kopen is kinderspel

Online apothekers delen in het succes van online winkelen. Niets zo gemakkelijk als vanuit je luie zetel wat pleisters, een hoestsiroop of een doosje condooms bestellen. Maar er zijn wel grenzen aan dat gemak. Want het is verboden om online medicijnen te kopen die enkel op doktersvoorschrift verkrijgbaar zijn. Dit soort medicatie zou je in principe ook niet zomaar online kunnen aankopen. Toch adverteren heel wat webshops met de boodschap dat je bij hen medicijnen op doktersvoorschrift zomaar zonder voorschrift kan bestellen. 

Thomas Vanderveken neemt de proef op de som en probeert op dit soort sites illegaal geneesmiddelen te bestellen. Krijgt hij de bestelde pillen ook effectief in de bus geleverd? Zijn dit soort medicijnen namaak of zijn ze echte medicatie? En hoe ver gaan sommige websites om illegale medicijnen aan de man te brengen? Je ontdekt het in de vijfde aflevering van Factcheckers. Hij vertelt: “Dit onderzoek heeft mij alle kanten van Europa laten zien: van Rusland over Portugal tot IJsland.”

Reddingsstrook vormen

Factcheck: De reddingsstrook redt mensenlevens

Het is verplicht sinds 2020, maar is toch nog niet ingeburgerd: de reddingsstrook. Zodra een file zich vormt, ben je als chauffeur verplicht om op een weg met minstens twee rijstroken een reddingsstrook te vormen. Hierbij wijken bestuurders op de linkerrijstrook volledig uit naar links en chauffeurs op de rechterrijstrook gaan zoveel mogelijk rechts rijden. Op deze manier kunnen prioritaire voertuigen zich gemakkelijker verplaatsen door een file. Toch gebeurt het blijkbaar nog vaak dat ambulances, brandweerwagens of politieauto’s zich slingerend een weg moeten banen door chaotisch gevormde files. 

Dat veel bestuurders niet weten wanneer en hoe ze een reddingsstrook moeten vormen, is één ding, maar dat een correct gevormde reddingsstrook wel mensenlevens kan redden, dat is toch een heel andere zaak. Het is alleszins iets dat Britt Van Marseille met een groots opgezet experiment wil uitzoeken. 

Britt Van Marsenille: “We hebben kosten noch moeite gespaard om dit uit te klaren. We hebben een groot geasfalteerd terrein afgehuurd en 100 auto’s, bestelwagens en vrachtwagens opgetrommeld, waarvoor we de hulp van de kijkers hebben ingeschakeld. Daarmee hebben we onze eigen grote file gecreëerd. En dan was het zaak om een ambulance de ene keer door een chaotisch gevormde file te sturen en de andere keer langs een reddingsstrook.”

Sinterklaas krijgt alles gratis

Factcheck: Sint en Piet krijgen overal alles gratis

Speciaal voor deze aflevering op 6 december houden Britt en Jan een Sinterklaas-factcheck. Blijkbaar zou de populariteit van de goedheiligman de laatste jaren flink zijn afgenomen, toch al zeker in Nederland. Verkleed als hulpsint en hulppiet, trekken Britt en Jan de straat op om na te gaan hoe het met de populariteit van de Sint in ons land is gesteld. Ze willen te weten komen of zij als hulpjes overal met open armen ontvangen worden en of ze zelf allerlei lekkers gratis toegestopt krijgen … als een soort van check en voorbereiding voor de echte Sint. 

Jan Van Looveren: “Samen met Britt heb ik gecheckt of wij als hulpsint en hulppiet overal van alles gratis aangeboden krijgen. Als dat bij ons al zou lukken, dan toch ook zeker bij de echte Sint. En als dat zou kloppen, dan zou hij zijn centjes kunnen sparen om er nog meer cadeautjes en snoepgoed voor de kinderen mee te kopen … Je merkt het: dit zou wel eens een van de belangrijkste factchecks ooit kunnen worden.”

Aflevering 3

Van vuilnis tot crèche

Deze week gaan Britt, Jan en Thomas vuilnis opruimen. Ze willen checken hoe erg het gesteld is met sluikstorten op de openbare weg. Jan probeert ook enkele sluikstorters op heterdaad te betrappen. Britt en Thomas willen aan den lijve ondervinden hoe zwaar de job van kinderverzorger in de praktijk is. Ze nemen voor een dag de plaats in van verzorgers in een crèche. En Jan wil te weten komen wat de invloed is van de lakkleur van je auto op de temperatuur binnenin.

Zwerfvuil

Factcheck: Zwerfvuil opruimen is dweilen met de kraan open 

Jaarlijks slingeren er in Vlaanderen duizenden tonnen zwerfvuil rond. Het opruimen van deze rotzooi kost de gemeenschap miljoenen euro’s. Naast hoge kosten, brengt zwerfvuil ook veel ergernis met zich mee. Daarom zijn er verschillende initiatieven voor grote opruimacties. Maar blijkbaar zorgen die niet voor een blijvend resultaat, want als je de krantenartikels mag geloven, blijft het opruimen van zwerfvuil dweilen met de kraan open. 

Jan Van Looveren, die zich ook vaak blauw ergert aan rondslingerend vuilnis, roept de hulp in van Britt en Thomas om samen enkele stukken openbare weg volledig op te ruimen om na te gaan of en wanneer zwerfvuil zich er weer ophoopt.  Om een antwoord te krijgen op de vragen waarom mensen vuilnis laten rondslingeren of zelfs bewust sluikstorten, probeert Jan enkele sluikstorters op heterdaad te betrappen.  

Jan Van Looveren: “Ik heb altijd geleerd om mijn vuilnis zelf op te ruimen. Als onze pa mij zou betrapt hebben op het weggooien van een papiertje … amai, dan zou het mijn beste dag niet geweest zijn. Dus als ik nu zwerfvuil rond zie slingeren, dan word ik daar echt ambetant van. En geloof mij: ik ben tijdens vier seizoenen Factcheckers nog niet vaak zo ambetant geworden als bij deze reportage.”

Dit is ook een thema in De vuilste jobs van Vlaanderen.

Crèche: negen kinderen, 1 begeleider

Factcheck: Negen kinderen voor een kinderbegeleider is te veel 

Je kon het afgelopen jaar geen krant openslaan of je kwam wel een artikel tegen over ongelukken in crèches, sluitende kinderdagverblijven of klachten over slecht functionerende opvang. Het leek wel alsof er enkel horrorverhalen te vertellen waren over crèches. Berichten over hardwerkende kinderverzorgers leken door dit soort nieuws helemaal ondergesneeuwd te geraken. Toch circuleren er ook heel veel artikels online over kinderbegeleiders die elke dag het beste van zichzelf geven, maar door de hoge werkdruk ten onder dreigen te gaan. 

Volgens het decreet voor de kinderopvang moet een crèche één gediplomeerde per negen kinderen tellen om recht te hebben op subsidies. Maar hoewel dit decreet net een kwalitatieve opvang wil garanderen, zou ook deze verhouding voor een te hoge werkdruk zorgen. Thomas en Britt zoeken het uit en willen aan den lijve ondervinden hoe zwaar de job van kinderbegeleider kan zijn. Ze springen in bij een crèche en vangen met z’n tweeën achttien kinderen op. Britt Van Marsenille: “Ik heb grote ogen getrokken in die crèche. Mijn respect voor alle verzorgers in kinderdagverblijven is enkel nog gegroeid!”

Verschil witte en zwarte auto in warmte

Factcheck: In een witte auto wordt het even warm als in een zwarte 

Volgens recent onderzoek zijn zwart en wit wereldwijd de populairste autokleuren. Wit – dat 35% vertegenwoordigt van alle gekozen lakkleuren – blijkt wel nog een heel stuk geliefder dan zwart – slechts 19%. Dat zou te verklaren zijn door de immense populariteit van witte auto’s in warme landen omdat deze lakkleur de zonnewarmte beter zou afstoten. Het klinkt logisch, want dat is toch wat we allemaal geleerd hebben op school: wit stoot de warmte af en zwart trekt warmte aan. 

Toch beweren heel wat webpagina’s dat de kleur van je auto geen enkele invloed heeft op de warmte binnenin je wagen. Maar wat moeten we nu geloven? Jan zoekt het voor eens en altijd uit en schakelt Britt en Thomas in op een hete zomerdag om proefondervindelijk vast te stellen of het nu wel of niet heter wordt in een zwarte auto dan in een witte. 

Thomas Vanderveken: “Ik vind absoluut dat we ons met lijf en leden moeten inzetten om onze factchecks uit te voeren, zeker als het onderzoek daarom vraagt. Maar bij deze test ging dat nog een stapje verder. Jan wilde ons heel graag overtuigen dat we dit enkel konden checken op het heetst van de dag. In de twee afgesloten auto’s hebben we liggen puffen en zweten. Ik heb tijdens de test geen leedvermaak gezien op Jans gezicht, maar ik denk dat hij in zijn binnenste toch stilletjes heeft gelachen met ons.” 

Aflevering 2:

EPC-scores, speedpedelecs en onnozele klachten

In Factcheckers seizoen 4 aflevering 2 nodigen Jan en Thomas enkele energiedeskundigen uit om een EPC-score op te stellen voor een eengezinswoning. In theorie zouden alle deskundigen een gelijkaardige score moeten toekennen aan hetzelfde huis, maar loopt het ook zo in de praktijk? Beide factcheckers kruipen ook op de fiets om te checken of speedpedelecs geflitst kunnen worden door snelheidscamera’s. En Britt verzint, met de hulp van Jan en Thomas, de meest van de pot gerukte consumentenklachten om uit te zoeken of dit soort reclamaties gratis producten, waardebonnen of kortingen opleveren. 

ECP-score

Factcheck: Een EPC-score is altijd nauwkeurig

Een energieprestatiecertificaat, kortweg EPC, is een attest dat iedere verkoper of verhuurder van een woning moet voorleggen aan geïnteresseerde kopers of huurders. Het EPC informeert over de energiezuinigheid van een woning. Sinds de energiecrisis swingt de vraag naar energiezuinige woningen de pan uit. 

Omdat een gunstige EPC-score de verkoopprijs van een woning doet stijgen, is het natuurlijk belangrijk dat die EPC-score steeds nauwkeurig en betrouwbaar is. Want als je als koper bereid bent om een extra cent neer te tellen voor een energiezuinig stekje, wil je er natuurlijk zeker van zijn dat de EPC-score een correcte weergave is van de energiezuinigheid van een woning. Maar als je sommige krantenkoppen mag geloven, dan zou die score niet altijd even correct en betrouwbaar zijn. Reden genoeg voor Thomas en Jan om de proef op de som te nemen. Beide factcheckers nodigen enkele energiedeskundigen uit om een energieprestatiecertificaat op te stellen van een doorsnee woning. Gaan de deskundigen allemaal op dezelfde manier te werk bij hun plaatsbezoek? Hoe luidt hun oordeel? En vooral: kennen ze ook allemaal een gelijkaardige EPC-score toe aan de woning? 

Thomas Vanderveken: “We hebben al wel vaker undercover onderzoek gedaan bij Factcheckers. En meermaals hebben we dan dingen vastgesteld die niet helemaal volgens het boekje verliepen. Maar wat we bij deze reportage zijn tegengekomen, dat tart toch alle verbeelding. ’t Is dat we dit onderzoek zelf met grote zorg en ernst hebben opgezet, want anders zou je toch echt denken dat je met slapstick te maken had.”

Speedpedelecs en snelheidsboetes

Factcheck: Speedpedelecs kunnen geen snelheidsboete krijgen

Nergens zijn speedpedelecs – elektrische fietsen die tot 45 km/u mogen rijden – zo populair als in Vlaanderen. Per 100.000 inwoners zouden er in Vlaanderen zes keer meer speedpedelecs rondrijden dan in fietsminnend Nederland. En ook al lijkt de hype niet te stoppen, toch hebben de snelle fietsen hun reputatie tegen. Er circuleren heel wat klachten op het web over “fietsterroristen” en “snelheidsduivels” die met hun rotvaart de straten en het fietspad onveilig zouden maken. Terechte klachten of niet, als je ook artikels tegenkomt die beweren dat speedpedelecs zelfs helemaal geen snelheidsboetes kunnen krijgen, dan heb je niet meer aanleiding nodig voor een factcheck. 

Zo denken Jan en Thomas er ook over en daarom kruipen ze zelf op de fiets … in een poging om zich te laten flitsen. En daarbij gaan ze – zoals we dat van hen gewoon zijn – niet over één nacht ijs. Met medewerking van de politie trekken ze naar verschillende zones en langs verschillende soorten snelheidscamera’s. Ze trappen de longen uit hun lijf … maar worden ze ook beboet? 

Jan Van Looveren: “We hebben geprobeerd om een snelheidsboete te krijgen op een weg met een vaste flitspaal. We hebben ook als een gek getrapt op een baan met trajectcontrole en we hebben geprobeerd ons te laten flitsen door een bemande mobiele snelheidscamera. Ik ga nog niet alle resultaten verklappen, maar ik kan wel zeggen dat we boetes hebben gekregen … en daar waren best stevige bij. En ’t is niet dat we voor ons plezier te snel hebben gereden hé … alles om de verkeersveiligheid en de infrastructuur op de openbare weg te verbeteren, je kent ons!”

Onnozele klachten

Factcheck: Onnozele klachten zijn geld waard 

“Niet tevreden, geld terug!”, “Aankopen met omruilgarantie” en “14 dagen bedenktijd”: het zijn maar enkele van de vele slogans waarmee verschillende bedrijven en winkelketens klanten proberen te lokken. Het lijkt ook de logica zelve dat je als consument op een of andere manier gecompenseerd wordt als je niet tevreden bent over de kwaliteit van je aankoop. 

Maar op het internet circuleren er toch ook heel wat berichten van consumenten die blijkbaar ook een compensatie kregen na gekke of ongegronde klachten. Zo kreeg iemand zes blikken soep van de fabrikant na een klacht over net iets te weinig balletjes in de soep. Een andere consument maakte een pak snoepjes open, liet die enkele dagen geopend staan en kreeg vervolgens een nieuw pak snoep opgestuurd nadat hij had geklaagd over hard geworden snoepjes. 

Als je die berichten mag geloven, dan lijkt het alsof werkelijk geen klacht zo gek is, of ze kan je wel een gratis product, een waardebon of een korting opleveren. Precies dat zoekt Britt uit. Met de hulp van Thomas en Jan verzint ze de meest van de pot gerukte klachten en gaat ze na of bedrijven haar effectief compenseren. Ze probeert ook een antwoord te vinden op de vraag waarom bedrijven lijken in te gaan op al die onnozele klachten. 

Britt Van Marsenille: “Zoals we dat altijd doen bij Factcheckers, hebben we ook deze test heel grondig aangepakt. We hebben klachtenmails gestuurd naar 100 fabrikanten en winkels. Het heeft een pak meer tijd en werk gekost dan ik op voorhand had gedacht. Maar de antwoorden en het resultaat van dit onderzoek had ik dan ook weer niet verwacht.”

Aflevering 1:

Wijn, dickpics en Artificiële intelligentie (AI)

In de eerste aflevering van het nieuwe seizoen onderzoekt Britt Van Marsenille hoe gemakkelijk een onbestaand wijndomein een medaille kan winnen op een officieel wijnconcours. Samen met Thomas Vanderveken bezoekt ze een van de meest gerenommeerde wijnbeurzen van Europa. Thomas zet een wedstrijd op poten om na te gaan of artificiële intelligentie ondertussen zo ver geëvolueerd is dat ze het menselijk brein kan verslaan. Britt Van Marsenille, Jan Van Looveren en Thomas Vanderveken nemen het op tegen de computer. En Britt meldt zich aan op de populairste datingapps. Niet om er een nieuwe liefde te vinden, maar wel om uit te zoeken of je via dat soort apps overspoeld wordt door ongevraagde piemelfoto’s.

Wijn met een medaille

België is niet alleen een land van bierdrinkers, maar ook van wijnliefhebbers. Ons land staat namelijk in de Europese top 10 van grootste wijndrinkers. Ben jij ook zo’n fan van het druivensap, dan is dit een vraag voor jou: heb je er al eens bij stilgestaan op welke basis je een fles wijn koopt? Ga je steevast voor rood, wit of rosé? Verkies je een bepaalde regio? Ga je af op het chique etiket van de fles? Speelt de prijs een doorslaggevende rol? Of laat je je leiden door de medaille die vaak op een fles kleeft? Dan ben je zeker niet alleen, want een wijn met een medaillesticker zou tot 40% beter verkopen. Dat lijkt ook niet zo gek, want je mag er toch van uitgaan dat een wijn die een bronzen, zilveren of gouden medaille heeft gewonnen op een wijnconcours een kwaliteitsvolle wijn is?

Maar zijn alle wijnwedstrijden wel even betrouwbaar? Of schuilt er eerder een slimme marketingtruc achter het toekennen van prijzen aan wijnen? En hebben sommige concours misschien meer gemeen met een ordinair handeltje in medailles dan met een wedstrijd voor gerenommeerde sommeliers? Britt neemt de proef op de som en neemt met haar verzonnen wijndomein en herbottelde goedkope wijn uit de supermarkt deel aan verschillende wijnwedstrijden over de hele wereld. Zonder de minste wijnkennis probeert ze ook zelf aangenomen te worden als jurylid in een wijnconcours.

Britt Van Marsenille vertelt: “Ik weet gewoon wat ik lekker vind als ik het proef, maar ik ben echt geen wijnkenner. Ik weet dus niets af van de hele wijnwereld. Maar dat het er bij wijnwedstrijden zo aan toe zou gaan als wat ik met mijn eigen wijn heb meegemaakt, dat had ik mij toch echt in de verste verte niet kunnen voorstellen.”

Artificiële intelligentie (AI)

Factcheck: AI verslaat het menselijk brein altijd 

Artificiële intelligentie (AI) is niet meer weg te denken uit ons dagelijkse leven. Je vindt het niet alleen in onze computers, tablets en smartphones maar ook slimme stofzuigers, smart speakers en slimme verlichting zitten boordevol kunstmatige intelligentie. De ontwikkeling van AI gaat razendsnel. Wat vandaag nog vooruitstrevend lijkt, is morgen alweer voorbijgestreefd. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat het internet vol staat met artikels over de gevaren van AI.

Het lijkt wel alsof artificiële intelligentie elk moment de mensheid kan overnemen. Maar staat kunstmatige intelligentie werkelijk al zo ver? Is AI zo krachtig dat het altijd wint van het menselijk brein? Thomas, Jan en Britt zoeken het uit en storten zich in een verrassende wedstrijd waarin hun denk- en schrijftalent en hun creatieve capaciteiten het opnemen tegen de computer.

Thomas Vanderveken vertelt over dit onderwerpen uit Factcheckers België 2023 het volgende. “De beste schakers tegenwoordig zijn computers en geen enkele mens rekent sneller dan AI. Maar het is niet omdat je de snelste bent, dat je ook de beste bent. Zeker niet als het op creativiteit aankomt. En precies dat wilden we testen in een wedstrijd mens versus computer. Ik moet zeggen: het resultaat was nog straffer dan ik op voorhand gedacht had. En dan moet je weten dat we de opnames van de wedstrijd al in het voorjaar hebben gedraaid. Dus sindsdien is artificiële intelligentie nog krachtiger en straffer geworden…”

Dickpicks & datingapps

Factcheck: Je ontvangt veel dickpics via datingapps 

Datingapps … je kent ze wel: op basis van een profiel en een foto zie je met zo’n app snel welk vlees je in de kuip hebt. Maar soms krijg je op die datingapps blijkbaar ongewild net iets te veel vlees in de kuip te zien. Want als we het internet mogen geloven dan zouden veel mannen zomaar ongevraagd piemelfoto’s doorsturen. Dat wil Britt in een undercoverreportage onderzoeken. Krijg je als vrouw op die apps te pas en te onpas dickpics doorgestuurd?

Eén van de onderwerpen uit het nieuw seizoen Factcheckers is dickpics. Britt Van Marsenille legt uit: “Al onze reportages uit dit nieuwe seizoen zijn uiteraard de moeite waard, maar dit onderzoek zal me toch heel lang bijblijven. Ik kan me echt niet voorstellen wat iemand bezielt om zomaar een dickpic door te sturen. Om dit uit te zoeken, heb ik me onder een valse naam aangemeld op de populairste datingapps. Al snel kwam ik in contact met verschillende mannen. Maar al even snel kreeg ik ook zomaar ongevraagd een foto van een blote piemel op mijn telefoon.”

Britt Van Marsenille gaat verder: Ik ben zeker geen preutse, maar de manier waarop sommige mannen tekeer gaan op die apps en wat voor goorheid je daar allemaal tegenkomt. Ik heb er geen woorden voor. En voor alle duidelijkheid: ik heb niets uitgelokt. Ik heb zelf nooit gevraagd om een dickpic te krijgen. Ik heb altijd heel neutraal geantwoord op de vragen die mij gesteld werden. Maar dat houdt sommige mannen blijkbaar niet tegen…”

* Let op: we werken in onze artikelen met affiliate links, waarbij we je verwijzen naar partners waarvan wij denken dat ze interessant voor jou zijn of aansluiten bij dit artikel. Wil je VlaamsKijken steunen, klik hier en ontdek alle mogelijkheden op een rijtje.

Altijd op zoek naar leuks om te kijken:

10 januari 2024 /

Acteur