Nina Jurna: Van Bahia tot Brooklyn, Caribische verhalen

Nergens zijn zoveel volken en culturen van over de hele wereld gewelddadig samengebracht als in het Caribisch gebied. Slavernij en kolonialisme hebben een veelkleurige smeltkroes van de Caribische samenleving gemaakt. In de reisserie Van Bahia tot Brooklyn, Caribische verhalen, onderzoekt Latijns-Amerika journalist Nina Jurna in zeven landen hoe de geschiedenis doorwerkt in het heden en hoe dit leidt tot een nieuwe Caribische cultuur. Sinds vrijdag 9 juni is dit programma wekelijks (7 afleveringen lang) om 20.30 uur bij VPRO op NPO2 te kijken.

Van Bahia tot Brooklyn, Caribische verhalen

In een lange reis van Bahia (Brazilië) tot Brooklyn New York (Verenigde Staten) bezoekt Nina Jurna* achtereenvolgend Brazilië, Suriname, Trinidad en Tobago, Curaçao, de Dominicaanse Republiek en de grens met Haïti en Jamaica om uiteindelijk in de rijke Caribische cultuur in de Verenigde Staten te eindigen.

Meer kijktips: Slavernij & Wij en Keti Koti op tv.

Nina Jurna: Caribische verhalen

Met toenemende verwondering maar ook herkenning luistert Nina Jurna, zelf gedeeltelijk met Surinaamse roots, naar ongekende of verzwegen verhalen van bewoners wiens voorouders uit continenten als Europa, Azië en Afrika door slavernij, kolonialisme en contractarbeid bijeengebracht werden. Ook gaat Nina Jurna op zoek naar de inheemse bevolking en onderzoekt wat hun positie is in het huidige Caribische gebied. Ze komt op voormalige plantages waar Europa zich verrijkte door intensieve uitbuiting, en ze hoort over het verzet tegen de onderdrukking.

Cultuur in de Cariben

De mix van mensen heeft ook in het heden grote invloed op het zelfbeeld van de bevolking en het culturele leven in de Cariben en daarbuiten. Het Indiase hindoe-lichtjesfeest krijgt bijvoorbeeld een Caribische betekenis. De Caribische cultuur is een grote samensmelting van onder meer verschillende Afrikaanse, Inheemse, Aziatische en Europese gebruiken. Overal zie je de diversiteit terug: in geloof, huidskleur, muziek en de gerechten. Allemaal uitingen van een zowel schrijnende als interessante geschiedenis die tot een fascinerend heden leidt. Gaandeweg het maken van de serie ervaart Nina de reis dwars door de Caraïben meer en meer als een onderzoek naar haar eigen roots.

Zuid-Amerika zagen we eerder al in programma’s als Ondersteboven van de Amerika’s en Race Across The World.

Nina Jurna

Nina Jurna* (1969) is Nederlands correspondent in Latijns-Amerika voor onder meer NRC en NOS. Ze woont sinds 2011 in Brazilië en was eerder gestationeerd in Suriname waar ze ruim tien jaar woonde en werkte. Onlangs maakte Nina de podcast Latin Impact voor VPRO Vrije Geluiden waarin ze op zoek gaat naar de meest indringende songs van Zuid-Amerika. Ook was Nina in 2019 te gast in VPRO Zomergasten.

Van Bahia tot Brooklyn, Caribische verhalen kijken

De zevendelige serie Van Bahia tot Brooklyn, Caribische verhalen wordt geproduceerd door Memphis Features in coproductie met de VPRO. Regie: Martijn Blekendaal. Van Bahia tot Brooklyn, Caribische verhalen telt zeven afleveringen en is sinds vrijdag 9 juni, om 20.30 uur bij VPRO op NPO 2 te kijken. Je kunt Van Bahia tot Brooklyn, Caribische verhalen terugkijken via NPO Start en NPO Plus. Wil je vanuit het buitenland kijken, zorg dan voor een VPN Verbinding, die je op Nederland zet en ga dan naar NPO Start. Daar kun je alle afleveringen al (vooruit) kijken.

Meer over de afleveringen Van Bahia tot Brooklyn, Caribische verhalen van Nina Jurna

Brazilië

Brazilië is een harde klassenmaatschappij, waarin de geprivilegieerde en hoge posities overwegend door de witte Braziliaanse bovenklasse worden ingevuld. Onder aan de sociale ladder staan vooral de zwarte Brazilianen. In Rio is het slavernijverleden letterlijk weggemoffeld. Maar hoe zit dat in Salvador, de hoofdstad van de deelstaat Bahia, waar het overgrote deel van de bevolking zwart is? Nina Jurna verhuisde in 2011 naar Brazilië in de veronderstelling daar de ideale gemengde samenleving te vinden: een smeltkroes van kleuren en culturen. Dat bleek al snel een illusie.

Suriname

Een aantal van de meest gemarginaliseerde bevolkingsgroepen in Suriname is die van de Kaliña en de Lokono, de oorspronkelijke bewoners van het gebied dat nu Suriname heet. Nina Jurna ontdekt dat ze via haar biologische moeder afstamt van zowel de Lokono als de Marrons, ook een bevolkingsgroep die in het huidige Suriname het onderspit delft. In hoeverre en op welke manier speelt het koloniale verleden van Suriname daarin een rol? Die vraag wordt tastbaar en urgent als Nina met haar familie in het binnenland op zoek gaat naar een voormalige suikerrietplantage die de familie van een verre voorouder erfde.

Suriname zag je eerder in Alles is Famiri.

Trinidad

De tocht gaat van het vasteland van Zuid-Amerika naar een onvervalst Caribisch eiland, Trinidad. Trinidad ligt voor de kust van Venezuela. De voormalige Engelse kolonie heeft twee grote bevolkingsgroepen: nazaten van totslaafgemaakten uit Afrika en nakomelingen van de contractarbeiders uit India. Maakt het in Trinidad eigenlijk uit waar je wortels liggen of zijn alle verschillen opgelost in één kleurrijke smeltkroes?

Curaçao

Nina Jurna ziet hoe met name jonge generaties op de Nederlandse Antillen het Papiamentu aangrijpen om hun eigen identiteit, zelfbewustzijn en trots te laten zien. Zo woont Nina de finale van Arte di Palabra, de strijd om de mooiste voordracht in het Papiamentu onder de middelbare scholieren van Aruba, Bonaire en Curaçao, bij. En ze ontmoet dichter en activist Gibi Bacilio, die al jaren probeert het historische besef in Curaçao en Nederland door te laten dringen. Slavernij niet alleen als het verhaal van onmenselijk leed en slachtofferschap, maar ook van kracht, vrijheidsdrang en verzet.

Over Curaçao zag je eerder: Homerun Curaçao en Rauw Curaçao.

Dominicaanse Republiek

Columbus zette ooit voet aan wal in hoofdstad Santo Domingo en zo begon de Europese overheersing van de Cariben en Amerika. Nina Jurna verbaast zich dat Columbus hier nog steeds een toeristische trekpleister is. De koloniale strijd verdeelde het eiland in het Franstalige Haïti en de Spaanstalige Dominicaanse Republiek. Nina onderzoekt aan de grens waarom de verschillen anno 2023 tot zoveel spanningen leiden. Ook verdiept ze zich in de merengue, de muziekstijl van het land en vraagt zich af hoe Afrikaans de merengue is. En ze ziet het doorzettingsvermogen van noodgedwongen naar de Dominicaanse Republiek uitgeweken Haïtiaanse jongeren.

Jamaica

Nina Jurna gaat in Jamaica op zoek naar de nalatenschap van Bob Marleys Redemption Song. Is Jamaica inmiddels bevrijd van ‘mental slavery’? Het land is als onderdeel van de Britse Gemenebest nog steeds verbonden met de voormalige kolonisator, maar hoe lang nog? En waarom willen de rastafari’s weg uit Jamaica? Dat de verschillen tussen arm en rijk enorm groot zijn, ziet Nina in Trenchtown, de wijk in Kingston waar Bob Marleys* muzikale carrière van de grond kwam. Ook in Jamaica worden de mensen die de plantages ontvluchtten marrons genoemd, maar hier genieten ze veel respect. Hun leider Gloria Simms, oftewel Mamma G., is een nationale held.

Brooklyn, New York

New York heeft de grootste Caribische gemeenschap buiten de Cariben, meer dan 1 miljoen mensen. Wat doet dat met je identiteit? Hoe Caribisch voelen mensen zich in zo’n metropool? Ontstaat er ook iets nieuws, iets dat verbindt, als er geen zee meer tussen al die culturen ligt? New York is doortrokken van Caribische invloeden en ontleent er een deel van zijn aantrekkingskracht aan. Nina ervaart het bijna als eilandhoppen: bij elke zaak die ze binnenstapt, belandt ze op een ander Caribisch eiland.

* Let op: we werken in onze artikelen met affiliate links, waarbij we je verwijzen naar partners waarvan wij denken dat ze interessant voor jou zijn of aansluiten bij dit artikel. Wil je VlaamsKijken steunen, klik hier en ontdek alle mogelijkheden op een rijtje.

Altijd op zoek naar leuks om te kijken:

16 juni 2023 /

Tips