Diederik Jekel herhaalt wetenschappelijke experimenten in Jekels Jacht

Diederik Jekel herhaalt belangrijke experimenten uit onze succesvolle wetenschappelijke geschiedenis in nieuwe achtdelige serie Jekels Jacht. Dit programma is te kijken vanaf vandaag – zaterdag 5 februari – om 19.50 uur bij de NTR op NPO2.

Jekels Jacht

Nederland heeft een indrukwekkende geschiedenis van grote, baanbrekende wetenschappers. Sommigen zijn zelfs wereldberoemd en anderen zijn ten onrechte minder bekend bij het grote publiek. En in Jekels Jacht neemt Diederik Jekel er acht onder de loep, namelijk Buys Ballot, Moll, Lipperhey, Huygens, Van Leeuwenhoek, Drebbel, Stevin en Kamerlingh Onnes. Acht wetenschappers die met hun baanbrekende wetenschappelijke ontdekkingen de koers van de geschiedenis hebben veranderd. Experimenten die ons leven en onze wereld voorgoed hebben veranderd. Zonder deze wetenschappers geen onderzeeboten, navigatiesystemen, MRI-scanners of foto’s van baby’s in de baarmoeder.

Diederik Jekel

Diederik Jekel is wetenschapsjournalist. Hij heeft het boek Beta voor alfa’s geschreven. Hij kan namelijk moeilijke stof als geen ander begrijpbaar en interessant maken. Met een master in Vastestoffysica op zak en de titel van winnaar Nationale IQ Test, is Diederik Jekel in het RTL4-programma Beat The Champions daarnaast de schrik van elke kandidaat.

Wetenschappelijke experimenten herhalen

In Jekels Jacht doet Diederik Jekel de experimenten waarmee die ontdekkingen werden gedaan nog eens over. Door ze te herhalen brengt Diederik een ode aan onze rijke, succesvolle wetenschappelijke geschiedenis. Hij herhaalt de experimenten om te laten zien hoe lastig het was ze uit te voeren en hoe vindingrijk de wetenschappers wel niet geweest moeten zijn. En dat probeert hij zoveel mogelijk te doen met dezelfde materialen en onder dezelfde omstandigheden van weleer. Maar natuurlijk wel met de kennis van nu.

Wetenschappers uit Jekels Jacht

Daarnaast krijgen we meer te weten over de wetenschappers zelf. Buys Ballot, Moll, Lipperhey, Huygens, Van Leeuwenhoek, Drebbel, Stevin en Kamerlingh Onnes staan ieder in een aflevering van Jekels Jacht centraal. Presentator Diederik Jekel gaat op zoek naar sporen die de wetenschapper heeft achtergelaten. Zo leren we deze bepalende personen uit onze geschiedenis beter kennen en begrijpen. We zien onder welke omstandigheden hij moest werken en hoe hij vaak moest vechten tegen het geloof of heersende opvattingen. Zo leren we grootheden als Van Leeuwenhoek, Huygens en Buys Ballot kennen, zien we hoe ongelooflijk knap hun wetenschappelijke doorbraken waren en vertelt Diederik Jekel ons wat die uitvindingen ons opgeleverd hebben. Wat zien we daar in de huidige wereld nog van terug en hoe hebben deze Nederlandse uitvindingen ons leven veranderd?

Christophorus Buys Ballot – Het Dopplereffect-experiment

In de sterrenkunde kan men met behulp van het Dopplereffect de beweging van de sterren volgen. Het effect is bewezen door Buys Ballot. Het is een beroemd experiment uit 1845 waarbij hij met een groep trompettisten op een rijdende stoomtrein een theorie ontwikkelt die aan de basis staat van Einsteins relativiteitstheorie. Dankzij het bewijs van dit effect weten we veel meer over onze kosmos, begrijpen we onze bloedsomloop beter en beschikt het leger over sonarsystemen. Diederik gaat op zoek naar de plek waar Buys Ballot zijn experiment uitvoerde, naar trompettisten en naar mensen met een absoluut gehoor. Te zien in aflevering 1 van Jekels Jacht op 5 februari.

Gerrit Moll – Het snelheid van het geluid-experiment

Gerrit Moll slaagt er in 1823 in om de metingen van de geluidssnelheid sterk te verbeteren. De kennis van de snelheid van het geluid speelt een belangrijke rol bij het onderzoek van seismologen, die proberen het ontstaan van de aarde te ontrafelen. Moll verricht zijn experiment met kanonnen van het leger op de Amersfoortse Berg en op de Tafelberg bij Naarden, waarbij de tussentijden tussen flits en knal worden gemeten. Diederik Jekel zal voor dit experiment twee oude kanonnen moeten vinden waarmee hij op een open plek kan schieten. Daarbij moeten de kanonnen ook nog eens op grote afstand van elkaar staan. Geen eenvoudige opgave in deze tijd. Te kijken op 12 februari in aflevering 2.

Hans Lipperhey – Het experiment met de eerste telescoop

Niet de Italiaan Galileo Galilei, maar de Middelburger Hans Lipperhey heeft de telescoop uitgevonden. Diederik reist af naar Zeeland om in de voetsporen van Lipperhey te kunnen treden. Hoe is deze brillenmaker op zijn ogenschijnlijke eenvoudige uitvinding van het diafragma gekomen? Hoe maakt de uitvinder zijn lenzen van zo’n hoge kwaliteit en waar moet de kijker aan voldoen? Jekel pluist 16e-eeuwse documenten uit en gaat op zoek naar het bewijs van het experiment dat Lipperhey in 1608 uitvoert. Kan Jekel met zijn eigen telescoop vanaf de Mauritstoren in Den Haag de klok van de Oude Kerk in Delft lezen? Te zien in aflevering 3 op 19 februari.

Christiaan Huygens – Het slingerklok-experiment

Nederlands grootste wetenschapper aller tijden, Christiaan Huygens, bijt zich halverwege de 17e eeuw vast in de complexe opdracht van de Franse koning Lodewijk de VIX om een uurwerk te maken dat geschikt is voor gebruik op zee. Dat resulteert in het eerste slingeruurwerk. Met het instrument wordt de nauwkeurigheid in tijdregistratie teruggebracht van minuten naar enkele seconden. En dat betekent nog maar een kleine afwijking in de positiebepaling. Met zijn vernuftige slingerklok wil Huygens voorkomen dat schepen niet meer verdwalen op zee. Jekel zal de klok opnieuw moeten maken en testen op zee. Dit zie je in de vierde aflevering van Jekels Jacht op 26 februari.

Antoni van Leeuwenhoek – Het microscoop-experiment

Antoni van Leeuwenhoek heeft de microscoop geperfectioneerd. Hij ziet in de 17e eeuw door zijn zelfgemaakte microscoop dingen die niemand ooit eerder gezien heeft, zoals bijenogen, vezels van bladeren, vlooien, bacteriën en sperma. De observaties van Van Leeuwenhoek zorgen ervoor dat we anders naar de wereld gaan kijken. Dingen die we met het blote oog niet kunnen zien, kunnen ons helpen antwoord te geven op grote vraagstukken zoals het ontstaan van menselijk leven. Aan Diederik de uitdaging om een helder gedruppeld lensje te fabriceren in een messing houder, met oorspronkelijke maten en diktes. Geen sinecure. Hij zal net als Van Leeuwenhoek eerst proberen zijn observaties zelf te tekenen. Gaat hem dat lukken? Je ziet het in de vijfde aflevering op 5 maart.

Cornelis Drebbel – Het experiment met de onderzeeboot

Diederik Jekel staat stil bij een experiment van Cornelis Drebbel dat resulteert in de allereerste onderzeeboot op aarde, in het jaar 1620. Diederik gaat de uitdaging aan om ook een onderzeeër te bouwen en te water te laten. Dit experiment brengt een aantal lastige uitdagingen met zich mee. Want hoe kwam Cornelis Drebbel in zijn tijd bijvoorbeeld aan zuurstof terwijl het pas 150 jaar erna werd ontdekt? En natuurlijk de ultieme vragen: duikt de boot en houdt Diederik het droog? Dat ontdek je op 12 maart in aflevering zes van Jekels Jacht.

Simon Stevin – Het Delft Toren-experiment

Simon Stevin staat met een beroemd experiment aan de basis van de zwaartekrachttheorie van Isaac Newton. Hij test aan het eind van de 16e eeuw de valsnelheid van verschillende voorwerpen door ze van de Nieuwe Kerk in Delft te gooien. Drie jaar later zal Galileo Galilei naam maken met zijn Toren van Pisa-experiment. Maar Stevin is de eerste die aantoont dat objecten van gelijke grootte en verschillende massa’s met dezelfde snelheid vallen. Hij laat twee loden ballen vanaf de Nieuwe Kerk in Delft dertig meter naar beneden vallen op een houten platform. Beide ballen komen op exact hetzelfde moment neer, waarmee hij een lang bestaande theorie van Aristoteles ontkracht. Diederik treedt in de voetsporen van Stevin en gaat naar Delft om dit experiment te herhalen. Dit zie je in Jekels Jacht op 19 maart (aflevering 7).

Heike Kamerlingh Onnes – Het cryogene lab-experiment

Heike Kamerlingh Onnes bouwt in 1904 in Leiden het allereerste cryogene lab dat dertig jaar lang de koudste plek op aarde zal blijven (-273 graden). Hier lukt het hem om met gevaar voor eigen leven gassen vloeibaar te maken. Iets wat tot dan toe onmogelijk wordt geacht. In dat lab voert Kamerlingh Onnes experimenten uit met supergeleiding, die uiteindelijk zullen leiden tot uitvindingen als de zwevende trein en de MRI. Aan Diederik de uitdaging om het experiment van Kamerlingh Onnes te herhalen door het cryogene lab opnieuw te bouwen en gassen vloeibaar te maken. Te kijken in Jekels Jacht aflevering acht op 26 maart.

Jekels Jacht is een productie van CCCP voor de NTR. Dit NTR heeft de laatste tijd sowieso veel razend interessante programma’s. Ook Het verhaal van Nederland is aan te raden.

Foto: Annemieke van der Togt

* Let op: we werken in onze artikelen met affiliate links, waarbij we je verwijzen naar partners waarvan wij denken dat ze interessant voor jou zijn of aansluiten bij dit artikel. Wil je VlaamsKijken steunen, klik hier en ontdek alle mogelijkheden op een rijtje.

Altijd op zoek naar leuks om te kijken:

5 februari 2022 /

Tips