Vierdelige documentaire reeks Filip van België op Canvas

Filip van België is de vierdelige documentaire reeks over de zevende koning der Belgen, die vanaf donderdag 28 juli om 20.25 uur in de herhaling wordt uitgezonden op Canvas. Deze reeks is gemaakt naar aanleiding van de zestigste verjaardag van de koning en het feit dat hij zeven jaar op de troon zit. Hij werd voor het eerst uitgezonden op 21 september 2020.

Onderstaand bericht verscheen voor het eerst op 21 september 2020 op VlaamsKijken; op woensdag 27 juli heb ik de intro bijgewerkt, omdat Filip van België: De lange weg naar de troon opnieuw op Canvas wordt uitgezonden.

Filip van België

Filip van België – De lange weg naar de troon zoomt in op de belangrijkste momenten uit het leven van Filip  aan de hand van archiefbeelden en interviews met gezaghebbende journalisten, politici en mensen uit de entourage van de koning. Een aantal ex-medewerkers van Filip of van het Paleis spreekt daarbij voor het eerst voor de camera.

Dagelijkse leven van Belgische koning

Veel meer dan de grote geschiedenis te vertellen, focussen de makers op het dagelijkse leven van Filip. Zo documenteert de reeks hoe hij zich heeft ontwikkeld als mens, prins en staatshoofd.

Een moeilijk parcours voor Belgische Koning Filip

Vriend en vijand zijn het er vandaag over eens dat Koning Filip zijn rol als staatshoofd kundig vervult. Maar dat stond niet in de sterren geschreven, want het parcours van Filip liep niet over rozen. Hij beleefde een moeilijke jeugd in een verscheurd gezin en ging gebukt onder de druk de gedoodverfde opvolger te zijn van de populaire en ervaren Koning Boudewijn.

Vele critici twijfelden aan zijn capaciteiten en toen Boudewijn overleed, werd niet hij, maar zijn vader Albert de nieuwe koning. Hoe dat kwam en hoe hij het tij uiteindelijk toch nog kon keren, daarover praten in de reeks meer dan 30 getuigen. Hun verhaal wordt rijkelijk geïllustreerd met archiefbeelden.

Kroongetuigen

Een aantal voormalige medewerkers van Filip of van het Paleis praat voor het eerst voor de camera’s. Vier maanden lang zijn daarover gesprekken gevoerd met het Paleis en met de betrokkenen zelf. Niet zelden zijn die mensen militairen met een groot plichtsbesef. Ze werkten niet voor Filip, zij dienden Filip en bij uitbreiding de natie. Het Paleis had evenwel geen inhoudelijke inspraak in de reeks. Het is geen coproductie.

Filip van België. De lange weg naar de troon is chronologisch opgebouwd en opgevat als een causerie van vooraanstaande journalisten, politici en vertrouwelingen van Filip en/of het Paleis. Stuk voor stuk hebben ze Filip op zijn minst een keer ontmoet, sommigen zelfs heel frequent en intensief. Bij de getuigen zijn voormalige scoutsleiders, leraars en studiegenoten van Filip, intimi, adviseurs, zijn voormalige kabinetschef, ministers van staat, academici, journalisten en zovoorts.

Belangrijke sprekers in Filip van België

Journalist Jan Van den Berghe is een van de hoofdsprekers. Hij is de causeur par excellence van de reeks: grappig en heel to the point. Vaak erg scherp voor het koningshuis ook, maar nooit zonder mededogen. Op zijn manier ontpopt Yves Desmet zich tot royaltywatcher. Ook hij is hard voor het koningshuis, maar toont eveneens begrip. Mario Danneels en voormalig La Libre-journalist Christian Laporte zijn de twee andere hoofdsprekers.

De interviewkaders zijn koninklijk. Er werd gefilmd in oude bibliotheken, 19de eeuwse herenhuizen en villa’s, en overheidsgebouwen zoals het Egmontpaleis, het Ministerie van Financiën en de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Voor de soundtrack werd vaak muziek gekozen van het jaar waarover het op dat moment gaat.

Aflevering 1: Het gebroken gezin

Wanneer Filip op 15 april 1960 wordt geboren is het land in extase. Het is al van de geboorte van zijn vader in 1934 geleden dat er in België nog een prinsje werd geboren. Filip is de baby George van zijn tijd.

Glamourkoppel

Filip is het eerste kind van het glamourkoppel Albert en Paola. Wanneer Paola in 1958 aan de Belgische bevolking wordt voorgesteld, omschrijft de pers haar als ‘het mooiste geschenk dat Italië België ooit schonk’. Paola is meteen populair. Maar niet aan het koninklijk hof. De vrome Boudewijn en Fabiola verafschuwen de dartele levenswandel van de pin-up-prinses. Paola aardt niet het kille, conservatieve Laken. “Paola voelt zich niet welkom in Laken. Tegen een groepje journalisten laat ze zich ontvallen: ‘Het enige wat ik goed kan doen, is spaghetti maken”, aldus Mario Danneels.

Buitenechtelijke dochter

“Aan de ene kant heb je het bijna kloosterlingenpaar Boudewijn en Fabiola. En aan de  andere kant heb je Albert en Paola, die hun lusten de voorrang geven op de lasten van het gezin en de opvoeding van de kinderen.”, aldus Jan Van den Berghe. Albert en Paola groeien al snel uit elkaar. Na de geboorte van Laurent in 1963 is het huwelijk van het glamourkoppel de facto voorbij. Albert heeft een nieuw gezin met Sybille de Selys de Longchamps en hun buitenechtelijke dochter Delphine Boël.

Minnaars van Paola

Over de vermoedelijke minnaars van Paola gonst het dan weer van de geruchten. Filip, zijn zus Astrid en de kleine Laurent worden aan hun lot overgelaten. Hij verblijft vaak bij schoolvriendjes en thuis wordt hij opgevoed door gouvernantes en nanny’s die Filip, Astrid en Laurent zelfs op kerstavond moeten opvangen omdat Albert en Paola het te druk hebben met hun affaires.

Filip als troonopvolger

De jonge Filip keert zich in zichzelf. Al op vroege leeftijd komt hij houterig voor de dag. De panische angst voor pers en camera’s zit er al vroeg in. Toch neemt Boudewijn hem vaak mee naar officiële plechtigheden. Filip is amper zeven als bij het publiek het idee ontstaat dat Filip en niet zijn vader de troonopvolger is.

Groot plichtsbesef op jonge leeftijd

Al op jonge leeftijd maakt Filip kennis met het gevoelige communautaire evenwicht van België. Boudewijn richt een Nederlandstalige scoutsgroep op. Het clublokaal bevindt zich in een van de garages van het kasteel Belvedère. Wanneer flaminganten hun beklag doen over de Franstalige schoolkeuze van Filip, stuurt Boudewijn hem naar een Nederlandstalige eliteschool in Zevenkerken bij Loppem. Keer op keer wordt Filip zo in een taalbad gegooid zonder ook maar de minste voorbereiding. Maar klagen doet hij niet. In tegenstelling tot zijn broer Laurent heeft hij al op jonge leeftijd een groot plichtsbesef. Al snel is hij doordrongen van het idee dat hij ooit koning wordt.

Student aan de Koninklijke Militaire School

Na zijn middelbare schooltijd gaat Filip naar de tweetalige Koninklijke Militaire School; zo zien we in aflevering 2. Hij wordt er ingeschreven voor de opleiding ‘Alle wapens’, een studierichting met veel aandacht voor politieke en sociale wetenschappen. Zijn resultaten zijn tot op vandaag staatsgeheim. Minder geheim is de fysieke paraatheid van Filip. Tijdens militaire oefeningen te land, ter zeer en in de lucht moet hij niet onderdoen voor zijn promotiegenoten.

’s Avonds is hij vaak te vinden in de fitnesszaal van de Koninklijke Militaire School, waar hij voor de spiegel zijn spieren balt. Maar Filip loopt toch wat verloren. Hij is eenzaam en dat ontgaat Boudewijn niet. Hij vraagt zijn vleugeladjudant kolonel Guy Mertens om zich over zijn neef te ontfermen. Het klikt tussen de 22 jaar oudere Mertens en Filip. De twee raken bevriend en reizen de wereld rond. Tot aan zijn dood is Mertens in alle discretie een compagnon de route van Filip.

‘In de ruimte is geen protocol’

Filip houdt van het leger. Meer bepaald van de luchtmacht. Als eerste lid van de koninklijke familie behaalt hij het brevet van gevechtspiloot. Filip is gepassioneerd door alles wat met luchtvaart te maken heeft. Wanneer hij in 1992 astronaut Dirk Frimout opbelt, die op dat moment in een baan rond de aarde zweeft, wil Filip het ijs breken met het zinnetje: ‘U kan mij Filip noemen want in de ruimte is geen protocol’. De ingestudeerde binnenkomer mist zijn effect omwille van het grote tijdsverschil dat er op de lijn met de ruimte zit. Het zinnetje achtervolgt Filip tot op vandaag. En zo zijn er wel meer zinnetjes die een eigen leven gaan leiden. 

Ongelukkige jeugd

“Het besef dat hij ooit tot de functie van koning geroepen zou worden, heeft hem gedurende een lange periode verlamd. Dan komt er een soort verkramptheid over je waardoor je elk woord drie keer in je mond draait en het als het buitenkomt verkeerd valt”, aldus Yves Desmet. “Als je Filip zo bezig ziet dan denk je: ‘die is samengesteld uit de hardste houtsoorten”, vertelt Jan Van den Berghe. Die houterigheid en onzekerheid heeft volgens verschillende van de getuigen te maken met zijn moeilijke en ongelukkige jeugd in een disfunctionele familie.

“Hij kan het niet”

In 1991 geeft voormalig hofmaarschalk Herman Liebaers een interview aan Yves Desmet van de Morgen. Initieel onderwerp van het interview: de mening van bibliotheekwetenschapper Liebaers over de omstreden Biliothèque Nationale die François Mitterand in Parijs liet bouwen. Na het interview vraagt Desmet wat Liebaers van Filip vindt. Liebaers is scherp. Terwijl het bandje van Desmet loopt zegt hij: ‘Hij kan het niet, een droevig geval’. Het zinnetje is een rechtstreekse karaktermoord op Filip. Hij is 31 en zijn geloofwaardigheid als officieuze troonopvolger is bijzonder klein. “Ik denk dat wat Liebaers zei niets anders was dan wat de hele Wetstraat op dat moment dacht”, aldus Yves Desmet.

Plotseling overlijden van Koning Boudewijn

Twee jaar later op 31 juli 1993 overlijdt koning Boudewijn plots in zijn buitenverblijf in Spanje. Filip is zijn mentor kwijt. Filip is ontredderd en een aantal moeilijke jaren breken aan.

Makers documentaire Filip van België

De documentaire reeks Filip van België werd gemaakt door Borgerhoff & Lamberigts, het productiehuis dat eerder voor Canvas ook al een vierdelige reeks over Koning Boudewijn maakte (Boudewijn. Naar het hart van de koning).

Oude documentaires en reportages over het koningshuis

Naar aanleiding van de reeks verzamelt canvas.be (op VRT NU) ook een aantal oudere documentaires en reportages over het koningshuis.

Zo is er de Koppen-reportage Ik Filip (2013), waarvoor Pascale Mertens de koninklijke familie een jaar lang mocht volgen.  In een andere Koppen-reportage, De kroonprins (2008), zien we hoe Filip zich voorbereidt op het koningschap. Verder is er nog een Koppen-special over het huwelijk van Filip en Mathilde.

Maar ook de voorgangers van Filip en hun echtgenotes komen uitgebreid aan bod. De gehoorzame koning (Panorama, 2013) is een terugblik op 20 jaar koningschap van Albert II door de vijf premiers die het land hebben geleid tijdens die periode (Jean-Luc Dehaene, Guy Verhofstadt, Yves Leterme, Herman Van Rompuy en Elio Di Rupo). 

Ook Koppen wijdde een special aan koning Albert (2004), naar aanleiding van zijn 70ste verjaardag. Koningin Paola wordt geportretteerd in De stem van de koningin (2006) en Paola, een beeld van een vrouw (2007).

Boudewijn. Naar het hart van de koning (2013) is een vierdelige reeks van de makers van de huidige reeks over Filip. De eenzame prinses, Fabiola de Mora y Aragon combineert archiefbeelden van een Panorama-reportage uit 1960 (voor het huwelijk van Fabiola met Boudewijn) met opnames uit 2008. Ook Koppen maakte een documentaire over Fabiola (2014).

Foto: Filip komt uit een Mirage-gevechtsvliegtuig – VRT.

* Let op: we werken in onze artikelen met affiliate links, waarbij we je verwijzen naar partners waarvan wij denken dat ze interessant voor jou zijn of aansluiten bij dit artikel. Wil je VlaamsKijken steunen, klik hier en ontdek alle mogelijkheden op een rijtje.

Altijd op zoek naar leuks om te kijken:

27 juli 2022 /

Tips