VPRO Wintergasten 2021: Janine Abbring én deze internationale gasten

Janine Abbring is vanaf vanavond – maandag 27 december – vier dagen achter elkaar om 22.10 uur bij de VPRO op NPO2 te zien met Wintergasten. In dit programma ontvangt ze vier internationale, invloedrijke makers en denkers.

Gasten Wintergasten 2021

We stellen de gasten van Wintergasten 2021 aan je voor. Dat zijn Historicus Yuval Noah Harari, performancekunstenaar Marina Abramović, beeldend kunstenaar Grayson Perry en schrijver Colson Whitehead. Aan de hand van zelfgekozen film- en televisiefragmenten hun persoonlijke delen zij hun blik op onze tijd en de wereld. Wintergasten wordt gepresenteerd door Janine Abbring, die ook Zomergasten voor haar rekening neemt.

Yuval Noah Harari

Harari werd wereldberoemd met zijn boeken Sapiens, Homo Deus en 21 lessen voor de 21e eeuw, waarvan er samen meer dan 35 miljoen verkocht werden. In zijn Wintergastenavond onder meer beelden uit de speelfilm Her (2013) van Spike Jonze, over de opbloeiende liefde tussen een man en zijn sexy computerbesturingssysteem, en hij legt uit wat er niet klopt aan zijn lievelingsserie Game of Thrones. Ook vertelt hij over zijn coming out en hoe moeilijk het is om jezelf te kennen, aan de hand van een fragment uit de Australische serie Please Like Me.

Invloedrijke denker

Yuval Noah Harari is een van de invloedrijkste denkers van onze eeuw. Harari verklaart in zijn boeken het enorme succes van de diersoort mens. Maar hij legt ook uit dat donkere wolken zich samenpakken boven die alleenheerschappij. Langzaamaan begint het erop te lijken dat de mens ingehaald wordt door de intelligente creaties die hij zelf gemaakt heeft. Harari voorziet een omslagpunt waarin artificiële intelligentie slimmer, en dus ook invloedrijker is dan wij.

Yuval Noah Harari werd geboren in Israël. Hij leerde zichzelf lezen toen hij drie was en specialiseerde zich als historicus aanvankelijk in middeleeuwse militaire geschiedenis. Sapiens kwam voort uit een reeks colleges die hij gaf aan de universiteit. Harari’s man stimuleerde hem om er een boek van te maken. En inmiddels zijn ook de eerste twee delen van de verstripte versie verschenen, de beeldverhalen Het ontstaan van de mensheid (2020) en De pijlers van de beschaving (2021). Janine Abbring spreekt Yuval Noah Harari in Tel Aviv. Dat doet ze vlak voor hij zich bijna twee maanden terugtrekt voor zijn jaarlijkse stilteretraite.

VPRO Wintergasten 2021: Yuval Noah Harari, maandag 27 december, 22.10 uur, NPO 2

Marina Abramović

Janine Abbring gaat in gesprek met performancekunstenaar Marina Abramović (1946). Al sinds de jaren 70 zoekt Abramović in haar performances de extreme grenzen op van wat lichaam en geest aankunnen. Abramović werd wereldberoemd door haar performance The Artist is Present (2010) in het MoMA in New York. Drie maanden lang zat ze in dat museum doodstil op een stoel. Bezoekers konden tegenover haar gaan zitten en haar in de ogen kijken. Mensen stonden er dagen voor in de rij.

In haar Wintergastenavond vertelt Marina Abramović onder meer waarom ze al ruim zestig jaar geobsedeerd is door operadiva Maria Callas aan de hand van een fragment uit de documentaire Maria by Callas (2017), en ze legt uit hoe communisme en geloof toch samen kunnen gaan aan de hand van The Colour of Pomegranates (1968), een Armeense film uit de Sovjettijd. Verder bijzondere beelden uit de film Days of Pain and Pride (1980), over de vier dagen na de dood van de door velen in voormalig Joegoslavië geliefde dictator Josip Broz Tito.

Heftige performances

Marina Abramović werd geboren in communistisch Joegoslavië, als dochter van Servische partizanen. In 1965 ging ze naar de kunstacademie in Belgrado. Vanaf midden jaren zeventig maakte ze naam met haar heftige performances. Ze werkte twaalf jaar samen met de Duitse kunstenaar Ulay, die ze ontmoette in Amsterdam, een stad waar ze 25 jaar bleef wonen. Het doorstaan van langdurige pijn was een belangrijk onderdeel van hun werk. Inmiddels is ze een leermeester voor een nieuwe generatie performancekunstenaars met haar Abramović Methode. zo heeft ze ook populaire artiesten als Lady Gaga geïnspireerd. Het nieuwste werk van Abramović, de opera Seven Deaths of Maria Callas speelt in het voorjaar van 2022 in Berlijn. Janine Abbring spreekt Marina Abramović in haar huis in Malden Bridge, New York.

VPRO Wintergasten 2021: Marina Abramović, dinsdag 28 december, 22.10 uur, NPO 2

Colson Whitehead

Janine Abbring gaat in gesprek met schrijver Colson Whitehead (1969). Whitehead is de eerste schrijver die de Pulitzerprijs won voor twee opeenvolgende boeken. In 2017 voor The Underground Railroad (2016), over een jonge vrouw op haar vlucht voor de slavernij, en opnieuw in 2020 voor The Nickel Boys (2019), een roman over twee tieners op een tuchtschool in Florida in het tijdperk van de Jim Crow-rassenwetten in het Zuiden van Amerika. Dit jaar verscheen Harlem Shuffle (2021), een literaire misdaadroman die zich afspeelt in Whiteheads geboortestad New York.

In zijn Wintergastenavond neemt Colson Whitehead ons mee naar de huiskamer uit zijn jeugd met een aflevering van The Twilight Zone (1959), en zien we een David Bowie die opeens de uitspraak van zijn naam vergeten lijkt te zijn. En Whitehead vertelt, aan de hand van een stukje uit Dawn of the Dead (1978), waarom elke tijd de monsters krijgt die ze verdient.

Boeken

Colson Whitehead groeide op in een gezin van succesvolle ondernemers in New York. Hij studeerde literatuur aan de prestigieuze Harvard universiteit. Na een kortstondige carrière als ondermeer televisierecensent bij de wekelijkse New Yorkse krant The Village Voice debuteerde Whitehead in 1999 met de roman The Intuitionist. Het boek maakte meteen grote indruk. Whitehead werd wereldberoemd met The Underground Railroad uit 2016, dat dit jaar verfilmd werd door Oscarwinnaar Barry Jenkins voor een tiendelige serie op Amazon Prime.

Maar Whitehead schreef ook boeken over poker (The Noble Hustle: Poker, Beef Jerky & Death, 2014), een boek over een puberende geek in een chique vakantieplaats op Long Island (Sag Harbor, 2009) en een zombieroman (Zone One, 2011) over een mysterieus virus in een post-apocalyptisch Lower Manhattan. Een boek dat in tijden van covid opeens weer veel gelezen werd. Janine Abbring spreekt Colson Whitehead in New York.

VPRO Wintergasten 2021: Colson Whitehead, woensdag 29 december, 22.10 uur, NPO 2

Grayson Perry

Janine Abbring gaat in gesprek met beeldend kunstenaar Grayson Perry (1960). In Groot-Brittannië is hij niet alleen bekend om zijn kleurige – maar geenszins keurige – vazen en wandkleden. Maar ook vanwege de tv-programma’s die hij maakt. De Britten kennen hem als Grayson, maar ook als Claire – Grayson in vrouwenkleren. Sinds hij in 2003 de invloedrijke Turner Prize won, is hij met zijn, naar eigen zeggen, ‘guerilla-tactieken’ een belangrijke stem in het Britse publieke debat geworden. Perry is kritisch op een cultuur waarin mensen zich vastklampen aan hun eigen gelijk.

In zijn Wintergastenavond legt Grayson Perry aan de hand van de animatieserie Big Mouth (2017) uit waarom seksualiteit en humor – een rariteit in de kunstwereld, waar toch vooral ernst heerst – de fundamenten vormen van wie we zijn. Hij neemt ons mee de huiskamer van middle class Engeland in en laat een fragment zien uit Mike Leigh’s film Another Year (2010), over heerlijk ‘saai’ geluk.

Kunst tijdens de lockdown

Grayson Perry sleepte de Britten eigenhandig door de lockdowns heen. In zijn tv-programma Graysons Art Club bedacht Perry iedere week een thema en vroeg de kijkers om eigengemaakte kunstwerken in te sturen. Via Zoom praatte hij vervolgens met de kunstenaars en na de lockdown hield hij een grote tentoonstelling van ingestuurde werken. Het programma werd immens populair en meer dan een miljoen Britten deden wekelijks mee aan deze nationale knutselclub.

Perry’s eigen vrolijk gekleurde werk verbeeldt nogal eens geweld, seks en fetishes, en stelt thema’s als kindermishandeling aan de orde. Een flink contrast met het idee dat we vaak hebben van de kunstvormen keramiek en wandtapijten. Namelijk een beetje tuttig, en zeker ongevaarlijk. Dit voorjaar staat hij in het theater met A Show for Normal People. In december 2021 krijgt Grayson Perry uit handen van Koning Willem Alexander de Erasmusprijs, die hem eert vanwege zijn geheel eigen beeldtaal en de manier waarop hij laat zien dat kunst geen elitaire aangelegenheid hoeft te zijn. Janine Abbring spreekt Grayson Perry in zijn studio in Noord Londen.

VPRO Wintergasten 2021: Grayson Perry, donderdag 30 december, 22.10 uur, NPO 2NPO 2

Foto: Tom Schrooten

* Let op: we werken in onze artikelen met affiliate links, waarbij we je verwijzen naar partners waarvan wij denken dat ze interessant voor jou zijn of aansluiten bij dit artikel. Wil je VlaamsKijken steunen, klik hier en ontdek alle mogelijkheden op een rijtje.

Altijd op zoek naar leuks om te kijken:

27 december 2021 /

Tips