Gevangenis Haren op tv: Het dorp achter de muur (VRT CANVAS)

Een jaar geleden opende het gevangenisdorp in Haren. Hoe gaat het daar nu? Je ziet het vanaf dinsdag 3 oktober wekelijks om 21.20 uur bij VRT CANVAS en VRT MAX In de documentaire reeks Het dorp achter de muur. We maken in Het dorp achter de muur kennis met personeel en gedetineerden. In dit artikel lees je meer over het personeel en de gedetineerden uit deze documentaire reeks.

Het dorp achter de muur

In de vijfdelige docureeks Het dorp achter de muur volgt VRT CANVAS een jaar lang het personeel en de gedetineerden van de Brusselse gevangenissen. De zwaar verouderde gevangenissen van Vorst, Sint-Gillis en Berkendael moeten sluiten en de gedetineerden moeten overgebracht worden naar één groot ultramodern gevangenisdorp in Haren. Daar zal plaats zijn voor 1200 mannen en vrouwen.

Droom Jurgen van Poecke

Jurgen Van Poecke, de algemeen directeur van de Brusselse gevangenissen wil samen met zijn team  zijn grote droom verwezenlijken. Haren zal niet alleen de grootste maar ook de eerste gevangenis van België zijn die volgens een nieuw systeem, gericht op humane detentie, werkt. Maar er is een groot personeelstekort en de gevangenis is te vroeg moeten opengaan. De verhuis en de eerste maanden verlopen dan ook chaotisch. De cameraploeg kreeg uitzonderlijk de toegang om dit moeizame proces een jaar lang van heel nabij te volgen. Vanaf het einde van de ruwbouw, het sluiten van Vorst en Berkendael tot een half jaar na de verhuis van de eerste gedetineerden.  

Gevangenis Haren

Anno 2023 zitten er al 856 gedetineerden in Haren. In Sint-Gillis zitten er momenteel nog 488 gedetineerden. Als je dat optelt kom je ruim boven de maximale capaciteit van 1200. Er is nog steeds een groot personeelstekort. Het ziet er dus voorlopig niet meteen naar uit dat Sint-Gillis zal kunnen sluiten. Dat is nu voorzien voor eind 2024. Maar of dat haalbaar zal zijn?

Het dorp achter de muur kijken

Het dorp achter de muur is te kijken vanaf dinsdag 3 oktober om 21.20 uur op VRT CANVAS en integraal op VRT MAX. Inge De Keersmaeker deed de productie, Leentje Lybaert de eindredactie. Wil je vanuit Nederland terugkijken, dan kan dit via VRT MAX in combinatie met een VPN Verbinding, die je vooraf op België zet.

Ontdek meer over de inhoud van de afleveringen en maak kennis met personeel en gedetineerden:

Het dorp achter de muur: Aflevering 1

De leefomstandigheden in Vorst en Sint-Gillis zijn erbarmelijk. De Belgische staat werd meermaals veroordeeld door het Hof van de rechten van de mens wegens onmenselijke behandeling van gedetineerden. In Vorst is er geen sanitair op de cel en moeten de gedetineerden nog op een emmer naar het toilet. In Sint-Gillis lopen de spanningen hoog op. Algemeen directeur van de Brusselse gevangenissen Jurgen van Poecke kijkt uit naar de nieuwe gevangenis in Haren die een start moet betekenen tot een humane detentie. Intussen loopt de bouw van het gevangenisdorp op zijn eind.

Directeur veiligheid Henk Mortier is trots op de moderne infrastructuur en weerlegt de kritiek dat het te luxueus zou zijn voor gedetineerden. Hij hoopt dat er snel nieuwe personeelsleden gevonden worden om het personeelstekort op te vangen. Het bestaande personeel van de Brusselse gevangenissen en de gedetineerden hebben hun twijfels bij de verhuis. Ze hopen dat het hele project, hoe mooi de ambitie ook, geen lege doos zal worden. 

Aflevering 2

Ook de Brusselse vrouwengevangenis Berkendael moet de deuren sluiten. Lidia, een gedetineerde die met haar eenjarig kindje op de moeder-kind-afdeling verblijft, is niet gerust in de verhuis en zit met veel vragen. ​ 

Op 7 november 2022 is het zover, op twee dagen tijd worden tachtig vrouwen overgebracht naar het gloednieuwe gevangenisdorp. De eerste reacties zijn positief. Christoph, coördinator van de detentiebegeleiders probeert alles in goede banen te leiden. Toch verloopt de verhuis chaotisch, de verhuisdozen stapelen zich op en sommige vrouwen moeten een paar dagen wachten op noodzakelijke spullen zoals medicijnen of ondergoed. Intussen moet ook de mannenafdeling klaargemaakt worden want een dikke week later zal ook de gevangenis van Vorst sluiten. Daar is nog een hoop werk en het wordt spannend om de deadline te halen.  

Aflevering 3

Op 18 november 2022, worden de 124 mannelijke gedetineerden van Vorst overgebracht naar het gevangenisdorp in Haren. De iconische gevangenis van Vorst, een gebouw van 112 jaar oud zal daarmee definitief de deuren sluiten. Het wordt een emotioneel afscheid voor zowel de gedetineerden als het personeel. Sommige personeelsleden zijn gekant tegen de verhuis en zijn bang dat ze in Haren in een experiment zullen belanden. ​ 

De mannen nemen hun intrek in hun nieuwe cellen en de eerste reacties zijn positief. Bij de vrouwen die er nu al twee weken wonen, zijn de meningen verdeeld. Er loopt veel fout en de nieuwe regels zijn niet voor iedereen even duidelijk en makkelijk te aanvaarden.  

Aflevering 4

De nieuwe gevangenis heeft de eerste maanden nog te kampen met organisatorische en structurele problemen. Het badgesysteem staat nog niet op punt, er kunnen nog geen activiteiten opgestart worden en het personeel loopt er letterlijk en figuurlijk verloren. Er stonden nog 300 vacatures open en de eerste nieuwe personeelsleden worden ingelijfd. ​ 

​Sommige gedetineerden zijn blij dat ze eindelijk in een comfortabele cel zitten met televisie en telefoon. Anderen voelen zich nog meer opgesloten dan voordien en hebben het gevoel dat ze in een testcase beland zijn. De vakbonden roepen op om te staken. ​ De Roemeense Camelia heeft bericht gekregen dat ze mag vrijgelaten worden. Ze moet nog wachten in de inkomhal op een papier van vreemdelingenzaken. Na een hele dag wachten blijkt dat er een fout is gebeurd bij de griffie.  

Aflevering 5

Zes maanden na de verhuis van de eerste gedetineerden, gaat nu ook het arresthuis open. Arrestanten op Brussels grondgebied worden vanaf nu niet meer naar Sint-Gillis overgebracht, maar rechtstreeks naar het gevangenisdorp in Haren. Op die manier wordt de populatie in Sint-Gillis systematisch afgebouwd zodat die gevangenis in 2024 ook definitief zijn deuren kan sluiten. ​ 
​Intussen loopt alles al een pak vlotter. De gedetineerden kunnen sporten, krijgen opleidingen en kunnen werken aan hun re-integratie in de maatschappij. Zo is er de 69-jarige Sebastiaan die opgroeide in de straten van Curaçao waar hij de leider van een bende werd. Nu haalt hij voor het eerst in zijn leven een diploma en wil hij voorgoed afstand nemen van zijn verleden.  

Personeel 

  • Jurgen Van Poecke was tot aan de opening van de gevangenis van Haren, de algemeen directeur van de Brusselse gevangenissen Vorst, Sint-Gillis en Berkendael. Hij heeft de toestand in Vorst en Sint-Gillis met de jaren zien verergeren. De overbevolking, de erbarmelijke staat van de gebouwen… “Ik run een afgeleefd sardienenblik.” is hoe hij het samenvatte. Hij kijkt dan ook met veel enthousiasme uit naar de komst van de nieuwe gevangenis. ​ Na een burn-out een aantal jaar geleden wil hij alles op alles zetten om van het nieuwe gevangenisdorp in Haren hét schoolvoorbeeld van humane detentie te maken. De uitdaging is groot en het personeelstekort en de overhaaste openingsplannen maken van de verhuis een zware uitdaging. 
  • Henk ​ is de drijvende kracht achter de grootse plannen en werd als directeur aangesteld om de werf op te volgen. Drie jaar lang werkte hij met een klein team in een container naast de nieuwe gevangenis. Hij kijkt uit naar de komst van de gedetineerden en hoopt dat de oude gevangenissen van Vorst en Sint-Gillis zo snel mogelijk kunnen sluiten. Hij pleit voor een andere manier van detentie en hoopt dat het nieuwe systeem gedetineerden echte kansen kan bieden naar re-integratie in de maatschappij. ​ 
  • Christoph werkte 29 jaar als ploegchef in de gevangenis van Vorst. De familiale sfeer tussen de collega’s en de charme van het historische gebouw maken dat hij wat opziet tegen de verhuis naar de ultramoderne gevangenis in Haren. Hij is bang dat het te groot en te kil zal worden en dat het een ‘mooie doos zonder inhoud’ zal blijken. Na de verhuis zet hij zijn angst al gauw opzij en probeert hij zich volledig in te zetten voor het nieuwe project.  
  • Lud zat mee in het opstartteam werkte mee aan de voorbereidingen voor de opening van de nieuwe gevangenis. Ze ademt enthousiasme voor het project. Terwijl de gedetineerden hun intrek nemen, blijft ze onvermoeibaar kleine klusjes afronden om alles gereed te maken. Ze zorgt ook voor het warme welkom van nieuwe personeelsleden die vaak voor de eerste keer een voet in de gevangenis zetten.
  • Nicole is één van de eerste personeelsleden die de overstap maakt naar de gevangenis van Haren. Ze bereidt de opening van de kantine voor, de supermarkt van de gevangenis en ze begeleidt de gedetineerden in de werkplaatsen. Door haar jarenlange werk in de vrouwengevangenis van Berkendael heeft ze een goeie band opgebouwd met heel wat van de gedetineerden. 
  • Kélig is kooivechtster en was sportcoach in Sint-Gillis. Ze weet haar mannetje te staan en haar gevoel voor humor en grote dosis empathie maken haar geliefd bij de gedetineerden. Ze verhuist mee naar de gevangenis van Haren. Maar de organisatie van de sportlessen loopt de eerste maanden niet meteen van een leien dakje. ​ 
  • Steven is al vijftig wanneer hij de stap zet om als detentiebegeleider aan de slag te gaan in de nieuwe gevangenis van Haren. Hij had er een carrière van dertig jaar als geldtransportkoerier opzitten. Daarbij heeft hij verschillende overvallen op zijn transportwagen meegemaakt waarvan één met 70 Kalasjnikov-inslagen. Toch deinst hij er niet voor terug om met gedetineerden te werken. De eerste maanden verloopt alles vrij chaotisch en is het wennen aan de nieuwe job. ​ 

Gedetineerden Het dorp achter de muur

  • Camelia draagt haar straf met vastberadenheid. Ondanks de afstand tussen haar en haar kinderen in Roemenië, behoudt ze haar positieve houding. Terwijl haar vrijlating nadert, stuit ze op bureaucratische obstakels in de gevangenis van Haren.  
  • Julie en Samira leerden elkaar kennen in de vrouwengevangenis van Berkendael, daar deelden ze een cel en nu verhuizen ze samen naar Haren. Initieel zijn ze enthousiast over de betere leefomstandigheden in de nieuwe gevangenis. Maar de aanpassing blijkt moeilijker dan verwacht, ze voelen zich al snel een testcase doordat de gevangenis vroegtijdig is opengegaan en te kampen heeft met structurele problemen.   
  • Lidia verblijft met haar 1-jarig kind in de gevangenis van Berkendael. Ze wordt overspoeld door angst voor de aanstaande verhuis naar het gevangenisdorp van Haren. De grote verandering brengt immense stress met zich mee. Ze uit haar frustratie over gebrek aan communicatie en voelt zich verlaten.  
  • Willy heeft tussen de schimmel en vervallen muren van de gevangenis van Vorst de kunst gevonden om zijn cel altijd netjes te houden en plezier te vinden in kleine genoegens zoals zelf lekker eten klaarmaken. Hij kijkt uit naar betere leefomstandigheden in Haren. 
  • Serge, een jonge rapper, heeft het moeilijk om zich aan te passen aan het leven als gedetineerde in een gevangenis. Het schrijven van muziekteksten houdt hem overeind in Haren. 
  • Sebastiaan groeide op in de straten van Curaçao en kwam in een straatbende terecht. Op zijn 69e behaalt hij in de gevangenis van Haren zijn allereerste diploma.  

* Let op: we werken in onze artikelen met affiliate links, waarbij we je verwijzen naar partners waarvan wij denken dat ze interessant voor jou zijn of aansluiten bij dit artikel. Wil je VlaamsKijken steunen, klik hier en ontdek alle mogelijkheden op een rijtje.

Altijd op zoek naar leuks om te kijken:

3 oktober 2023 /

Tips