Ondersteboven van de Amerika’s met Waldemar Torenstra

Waldemar Torenstra is sinds zaterdag 13 mei om 20.35 uur bij BNNVARA op NPO2 te zien in Ondersteboven van de Amerika’s. Met zijn team reist hij duizenden kilometers door Noord- en Zuid-Amerika op zoek naar inheemse volken, die ons anno 2023 nog heel wat kunnen leren. Lees hier meer over Ondersteboven van de Amerika’s.

Ondersteboven van de Amerika’s

Kan de moderne westerse mens iets leren van de oude culturen in Noord- en Zuid-Amerika die bijna verdreven werden, maar nog altijd springlevend zijn? Met die vraag in het achterhoofd reist Waldemar Torenstra samen met zijn team duizenden kilometers over de twee continenten in zijn nieuwe BNNVARA-programma Ondersteboven van de Amerika’s. De opvolger van Ondersteboven van Afrika.

Nederlanders in Amerika

Ongeveer 400 jaar geleden kwamen de eerste Nederlanders aan op de plek die vandaag de dag New York heet. Zij waren onderdeel van de kolonisatie van Europese landen van het Amerikaanse continent. De geschiedenis vanuit het Europese perspectief is redelijk bekend, maar wat is er eigenlijk gebeurd met de volken die in de Amerika’s woonden, voordat Columbus er voet aan land zette? 

Waldemar Torenstra ondersteboven van de Amerika’s

Waldemar Torenstra* vertelt over Ondersteboven van de Amerika’s: “Nadat ik ontdekte hoeveel verschillende inheemse volken er nog altijd leven in Noord- en Zuid-Amerika, werd ik vooral getroffen door hoe deze volken in 2023 nog elke dag bedreigd worden in hun voortbestaan. Terwijl de wijsheden uit hun traditionele wetenschap en hun duurzame manier van leven, moderner en actueler voelen dan ooit! Voor mij zijn de gesprekken met de inheemse leiders levensveranderend geweest.”

New York

Waldemar en zijn team starten in New York. Dit is dé plek waar 400 jaar geleden onder andere de Nederlanders als kolonisten naar toe kwamen. Iets waar bijvoorbeeld straatnamen nog steeds aan doen herinneren. Dit soort gevolgen van de kolonisatie kennen we, maar wat weten we eigenlijk van de gevolgen voor de Seneca, de Onondaga en de Mohawk volkeren? Of van de mix van Europese en inheemse culturen in Mexico?

Inheemse volken in Noord- en Zuid-Amerika

In zijn reis spreekt Waldemar met verschillende leiders, hoort hij van experts over indrukwekkende uitvindingen van de Inca’s en proeft hij van de geneeskrachtige keuken van de Maya’s. Overal waar hij komt wordt duidelijk dat inheemse culturen wel degelijk springlevend zijn, en dat ze nog tot op de dag van vandaag moeten strijden voor het voortbestaan van hun culturen, grondgebied en vrijheden.

Ondersteboven van de Amerika’s kijken

Ondersteboven van de Amerika’s’ is een coproductie van BNNVARA en De Haaien. De zevendelige serie Ondersteboven van de Amerika’s is te kijken vanaf zaterdag 13 mei om 20.35 uur bij BNNVARA op NPO 2. Je kunt de afleveringen ook terugkijken via NPO Plus en NPO Start. Wil je dit vanuit het buitenland doen, zorg dan voor een VPN Verbinding, die je op Nederland zet en ga dan naar de NPO Start website. Op NPO Plus kun je alle afleveringen vooruit kijken.

Inhoud afleveringen Ondersteboven van de Amerika’s

Ze zijn er nog

Kan de moderne westerse mens iets leren van de oude culturen in Noord- en Zuid-Amerika die bijna verdreven werden, maar nog altijd springlevend zijn? Met die vraag in het achterhoofd reist Waldemar Torenstra langs belangrijke plekken waar ongeveer 400 jaar geleden de eerste Nederlanders aankwamen. Dit brengt hem langs de Seneca, de Onondaga en de Mohawk-volken, hij spreekt met belangrijke inheemse leiders en hoort over de grootsheid van de culturen die hier tot een paar honderd jaar geleden heersten.

De strijd

Waldemar bezoekt de prairievolken van het Midden-Westen; de Lakota, Dakota, Crow en Cheyenne. Wij kennen deze volken uit de strips en verhalen: de indianen met wigwams, verentooien en paarden die vochten met het Amerikaanse leger voor hun land en vrijheid. Deze inheemse volken van Noord-Amerika strijden al sinds de komst van de Europeanen voor behoud van hun grondgebied en levenswijze, vaak met de dood tot gevolg. Waldemar en het team bezoeken de gedenkplaats van de laatste grote veldslag: de Battle of Little Bighorn. Ook wordt duidelijk dat vandaag de dag hun bestaan nog stééds onderdrukt wordt.

Verzwegen steden

Waldemar bezoekt de historische steden van de inheemse volken langs de Mississippi. Dankzij de jarenlange culturele onderdrukking en het wegstoppen in reservaten zijn deze steden en hun grootse architectuur bij ons veelal onbekend. Ook praat hij met vertegenwoordigers van inheemse volken en ontdekt hij hoe onze beeldvorming vol zit met stereotypen. Payute-kunstenaar Gregg Deal probeert deze met zijn kunst te weerleggen. Ook een jonge bokster in het Navahogebied strijdt voor een andere toekomst. Het wordt duidelijk dat de traditionele visie van de Noord-Amerikaanse inheemse bevolking heel anders is dan the American Dream.

Mixende culturen

Onderweg naar Zuid-Amerika komt Waldemar in Arizona langs het gebied van de Tohono O’odham, een woestijnvolk wiens land bruut in tweeën werd gedeeld door een landgrens en muur, met alle gevolgen van dien. Eenmaal aangekomen in Mexico merkt Waldemar verschillen op: de hedendaagse Mexicaanse identiteit lijkt een fluïde mix van inheemse én koloniale gebruiken. Destijds trouwde de Spaanse Hernan Cortes met de tot slaaf gemaakte Azteekse vrouw La Malinche. Samen kregen ze een zoon. Deze menging komt ook terug in tradities en gebruiken. Zo vieren Mexicanen bijvoorbeeld het Azteekse Dia de los Muertos op een katholieke feestdag.

Voor wie gemixte culturen interessant vindt: kijk ook Liefde in de Mix.

Het vlees van God

Waldemar leert hoe de hippies in de jaren 60 voor het eerst kennis maakten met de heilige paddenstoelen via de Mazateekse sjamaan Maria Sabina. Hij leert hoe belangrijk de verbinding van de mens met alle facetten van het leven is, en hoe deze cosmo-visie het leven van de inheemse wereld beheerst. We spreken vaak van Azteken, maar eigenlijk zijn het verschillende Mechica-volken, waarvan sommige nog altijd hun eigen identiteit hebben. De relatie die de oude Mexicaanse volken met de dood hadden, is ook in het moderne Mexico nog voelbaar. Maar ook in rituelen als die van de Mazateken is de ‘andere wereld’ altijd dichtbij.

Grootser dan Europa

Waldemar komt in het gebied waar de oude werelden van Azteken en Maya’s elkaar kruisten. Hier leven nog altijd nakomelingen die destijds in opstand kwamen tegen de vrijhandelsverdragen met de VS. Hij spreekt hier met Nederlandse onderzoeker Ruud van Akkeren, die onderzoek doet naar de nakomelingen van deze Maya’s. Ook reist hij naar de bossen van Yucatan, waar Waldemar wordt meegenomen door archeoloog Roman, die met nieuwe technologie kan aantonen dat de Mayawereld veel grootser blijkt te zijn dan we ooit hadden gedacht.

Van piramides tot Ayahuasca

Waldemar duikt in de wereld van de Inca’s, misschien wel het grootste rijk dat ooit bestaan heeft. Hij maakt kennis met hun vergevorderde organisatiegraad, bouwkunde en hun wetenschap. Expert Dhavid Prem leert hem dat ze een soort rekenmachine hadden uitgevonden waarmee je makkelijk enorme berekeningen kon maken: het Yapana bord. Een andere bron van kennis die ze bezaten was die van geneeskrachtige planten. Waldemar ondergaat in de bossen van de Amazone medicinale rituelen die hem dichter dan ooit bij het begrip over de inheemse wereld brengen.

* Let op: we werken in onze artikelen met affiliate links, waarbij we je verwijzen naar partners waarvan wij denken dat ze interessant voor jou zijn of aansluiten bij dit artikel. Wil je VlaamsKijken steunen, klik hier en ontdek alle mogelijkheden op een rijtje.

Altijd op zoek naar leuks om te kijken:

3 juni 2023 /

Tips