Documentaire Staken op leven en dood over April-meistakingen

Erik Dijkstra heeft de documentaire Staken op leven en dood gemaakt over de April-meistakingen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze driedelige documentaire is vanaf vanavond – maandag 24 april – om 22.15 uur te kijken bij BNNVARA op NPO2. Hij heeft hier samen met Hans Morssinkhof eveneens een boek over geschreven.

Meer over het boek: Staken op leven en dood – de vergeten April-meistakingen van 1943*.

April-meistakingen

Maar liefst 500.000 mensen durfden in 1943 de onderdrukking van de Duitsers te trotseren tijdens de April-meistakingen. Het was de grootste staking die ooit in Nederland heeft plaatsgevonden en verspreidde zich als een lopend vuurtje over het hele land. De bezetter sloeg vanzelfsprekend hard terug. Er sneuvelden 200 stakers en honderden werden er naar strafkampen afgevoerd. 

Documentaire Staken op leven en dood

Het is opmerkelijk dat deze aangrijpende gebeurtenissen niet in ons collectieve geheugen gegrift staan. Waarom eigenlijk niet? Hoe kon het gebeuren dat deze enorme uitbarsting van verzet die begon bij de Stork-fabrieken in Hengelo zo onbekend is gebleven? Was het omdat de grote steden niet meer durfden mee te doen na de keihard neergeslagen Februaristaking? Was het omdat de stakers op het platteland in bescheidenheid terugkijken op hun verzet? Erik Dijkstra* (die je kent van o.a. Roofkunst) belooft in de documentaire reeks Staken op leven en dood dit raadsel op te lossen en de grootste Nederlandse staking een prominente plek te geven in de vaderlandse geschiedenis.

Ontroerende, meeslepende getuigenissen

Staken op leven en dood reconstrueert de gebeurtenissen rond de April-meistakingen via een twintigtal verhalen die zich door heel Nederland hebben afgespeeld. Het zijn ontroerende en meeslepende getuigenissen die de onwaarschijnlijke moed laten zien van honderdduizenden Nederlanders. Want de prijs die betaald werd, was hoog.

Onbekend dus onverwerkt

Nog steeds worstelen kinderen en kleinkinderen met verdriet, verwijten en vaak ook met schuldgevoel. Meestal zijn die gevoelens onterecht, maar door de onbekendheid van de April-meistakingen zijn vele vragen tachtig jaar lang onbeantwoord gebleven. Geruchten werden mythes en trauma’s bleven onverwerkt achter in de hoofden van de zij die erbij betrokken bleven. De laatste nog levende getuigen, destijds nog kinderen, delen openhartig hun verhalen en emoties van de gebeurtenissen die de rest van hun leven hebben getekend.  

Documentaire Staken op leven en dood kijken

Staken op leven en dood is een coproductie van BNNVARA en Episode One. De regie is in handen van Kees Schaap. Over hetzelfde onderwerp is ook een boek* verschenen van Erik Dijkstra en Hans Morssinkhof. Staken op leven en dood is vanaf maandag 24 april drie weken lang om 22.15 uur te zien bij BNNVARA op NPO 2. Het programma is tevens terug te kijken via NPO Start en NPO Plus. Wil je vanuit het buitenland terugkijken, zorg dan voor een VPN Verbinding, die je op Nederland zet en ga dan naar de NPO Start website.

Meer over de inhoud van de afleveringen van Staken op leven en dood:

Aflevering 1

29 april 1943. Als de Duitsers aankondigen dat ze alle voormalige Nederlandse militairen willen deporteren, ontsteekt een telefoniste bij de Storkfabriek in Hengelo een vonk die binnen één dag leidt tot de grootste staking die Nederland ooit gekend heeft: de April-meistakingen. Van de Limburgse mijnstreek tot het platteland van Friesland, door het hele land wordt overmoedig gestaakt. Hanns Albin Rauter, de hoogste SS-er in Nederland, vreest dat de staking Engeland zal aanzetten tot een invasie, en hij besluit bloedig terug te slaan. Zoals in Marum in Groningen waar 16 onschuldige burgers worden geëxecuteerd.

Aflevering 2

Dat de April-meistakingen van 1943 fataal zullen aflopen blijkt al na twee dagen. Maar zelfs dan nog tonen duizenden Nederlanders een moed die respect afdwingt. Aangespoord door hun geloof trotseren vele protestante en katholieke mannen hun angst voor de dood. En ook socialistische en communistische arbeiders blijven standvastig, zelfs als ze weten wat hen boven het hoofd hangt. Maar ook de mijndirecteuren van Zuid-Limburg durven het aan om hun eigen leven in de waagschaal te leggen om duizenden stakende mijnwerkers te redden.

Aflevering 3

De April-meistakingen van 1943 kostte 200 mensenlevens. Maar omdat de meesten op geheime plaatsen werden begraven konden nabestaanden niet rouwen en bleven ze hopen. Hun trauma’s droegen ze over op hun kinderen en kleinkinderen. En omdat deze staking zo weinig bekend bleef zijn vele overleveringen mythes geworden. Erik Dijkstra probeert nabestaanden te helpen om de gaten in hun verhalen op te vullen en antwoorden te vinden op hun vragen. En via deze familieverhalen komt hij er uiteindelijk zelf ook achter waarom de April-meistakingen nooit landelijk zijn herdacht.

Foto: BNNVARA

* Let op: we werken in onze artikelen met affiliate links, waarbij we je verwijzen naar partners waarvan wij denken dat ze interessant voor jou zijn of aansluiten bij dit artikel. Wil je VlaamsKijken steunen, klik hier en ontdek alle mogelijkheden op een rijtje.

Altijd op zoek naar leuks om te kijken:

8 mei 2023 /

Tips