Wieder Gut: herinneringen aan en lessen uit de Holocaust anno 2022

Je kunt donderdag 26 januari – op de Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaust – om 22.20 uur bij de EO op NPO2 kijken naar de documentaire Wieder Gut. dit is een roadtrip door Duitsland en Nederland over omgaan met de Holocaust in heden en verleden.

Wieder Gut?

Op de Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaust zendt de EO de documentaire Wieder Gut? uit. In deze film onderzoekt het Nederlands-Duitse filmmakersduo Ruben Gischler en Tobias Müller de herinneringen aan en lessen uit de Holocaust anno 2022. Tijdens een roadtrip door Duitsland en Nederland spreken ze inwoners, overlevenden en nabestaanden om te achterhalen hoe zij omgaan met de geschiedenis. Welke lessen zijn daaruit getrokken en hoe wordt de herinnering aan de Jodenvervolging levend gehouden? De route leidt langs universiteiten, herdenkinsgplaatsen en lokale projecten. De vraag is steeds hoe ‘wieder gut’ zijn we nu eigenlijk?

Roadtrip door Nederland en Duitsland

In een rode 2CV rijden Ruben Gischler en Tobias Müller naar verschillende plaatsen in Nederland en Duitsland om te onderzoeken welke lessen er zijn geleerd uit de Tweede Wereldoorlog en vooral de Holocaust. De filmmakers gaan in Kleve in gesprek met de bedenker van de struikelstenen Günter Demnig. In Amsterdam spreken ze de architect van het namenmonument Daniël Liebeskind. Rabbijn Raphael Evers spreken ze in Düsseldorf en Holocaust-overlevende Twsi Herschel in Berlijn. Maar ook spreken de makers met Nederlanders en Duitsers die niet direct bij de oorlog betrokken waren. Hoe geven zij het verleden van de Jodenvervolging in hun woonplaatsen een plek en wat doen zij om de geschiedenis levend te houden? Zijn Duitsers meer ‘wieder gut’ dan Nederlanders?

Onderwijs en de Holocaust

In Nederland onderzoeken Ruben Gischler en Tobias Müller in hoeverre er aandacht en ruimte is voor Tweede Wereldoorlog en de Holocaust binnen het onderwijs. Docenten en studenten aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen vinden de aandacht voor Holocaust tijdens de lerarenopleiding minimaal. Tijdens lessen op (basis)scholen komt het onderwerp niet of nauwelijks ter sprake. Omdat het antisemitisme nog steeds leeft is het een uitdaging hoe het onderwerp een plek krijgt in het onderwijssysteem. In Deventer wordt door het Etty Hillesum Centrum al jaren een brievenproject gehouden. Leerlingen van de internationale schakelklas leggen contact met overlevenden van de oorlog. Deze leerlingen zijn vaak gevlucht voor oorlog en misstanden in hun thuisland en herkennen veel uit de levens van de ouderen.

Antisemitisme

In Düsseldorf spreken de filmmakers met rabbijn Raphael Evers. In lege kamers en tussen verhuisdozen vertelt de rabbijn dat met zijn gezin vertrekt naar Israël. Evers merkt op dat het antisemitisme in Europa groeit en wordt versterkt door opkomende invloeden uit het Midden-Oosten. De Duitse psycholoog en auteur Ahmad Mansour ziet dat ook. Zelf is hij opgegroeid binnen een gemeenschap waarin antisemitisme deel van de opvoeding was. Ahmad gelooft dat mensen ‘bevrijd’ kunnen worden van deze ziekte.

Tswi Herschel

Op uitnodiging van het Anne Frank Zentrum in Berlijn wonen Ruben Gischler en Tobias Müller een lezing bij van Holocaust-overlevende Tswi Herschel. Tswi en zijn dochter Natali geven zowel in Duitsland als in Nederland voordrachten over de Holocaust. In de beladen villa Wannsee gaat Twsi in gesprek met Johannes Spoor, kleinzoon van een Wehrmachtsofficier. Dit is de eerste keer dat er een bijeenkomst is met (klein)kinderen van nazi-ouders. Nabestaanden voelen nog altijd de veroordeling voor het gedachtegoed en de daden van hun ouders. Ze vertellen wat dit voor hen betekent en hoe ze daar mee omgaan. Confronterend is dat deze ontmoeting plaatsvindt in villa Wannsee. Op deze plek ligt de oorsprong van de Holocaust. Hier werd op 20 januari 1942 het plan beraamd voor de moord op zo’n 11 miljoen Joden.

Deze film kwam tot stand met steun van het Coproductiefonds Binnenlandse Omroep en vfonds. Geproduceerd door Sarphati Media Productions.

Ruben Gischler

Ruben Gischler (1965) groeide op in een gezin waar de Tweede Wereldoorlog en de verwerking zeker een rol speelde. Hij studeerde Arabisch en Semitische talen aan de UvA. Sindsdien is hij actief als programmamaker, researcher, publicist en filmer. In 2014 verscheen zijn documentaire Een Rest Keert Weer over Joodse Nederlanders die vlak na de oorlog illegaal naar het toenmalig Palestina vertrokken onder Brits bestuur. Hij publiceerde voor Nederlandse kranten en tijdschriften. In 2018 was hij voor de tentoonstelling Exodus, illegale Palestinagangers 1945-1948, in het Nationaal Holocaust Museum (in oprichting), gastcurator.

Tobias Müller

Tobias Müller (1975) is opgegroeid in Bonn en heeft vanaf jonge leeftijd nauw contact met Nederland en de grensstreek. Hij studeerde politicologie, sociologie en culturele antropologie in Freiburg. Sinds 1997 is hij werkzaam als journalist (schrijvende pers, radio, tv). Sinds 2006 is hij gevestigd in Amsterdam als correspondent Benelux voor Duitstalige dag- en weekbladen, ondermeer Jüdische Allgemeine(Berlijn) en Tachles (Zürich), het NIW van Duitsland, respectievelijk Zwitserland. Publicaties in het Nederlands onder meer in het NIW.

* Let op: we werken in onze artikelen met affiliate links, waarbij we je verwijzen naar partners waarvan wij denken dat ze interessant voor jou zijn of aansluiten bij dit artikel. Wil je VlaamsKijken steunen, klik hier en ontdek alle mogelijkheden op een rijtje.

Altijd op zoek naar leuks om te kijken:

26 januari 2022 /

Tips