Populistisch Europa in De Onfatsoenlijken (NPO 2)

Waarom zijn zoveel burgers boos? De zevendelige documentaire reeks De Onfatsoenlijken zoekt het antwoord op die vraag in de levensverhalen van mensen die zich afkeren van de traditionele politiek. De reeks is gebaseerd op het gelijknamige boek van Jan Antonissen, Luc Lemaitre tekende voor de regie. De Onfatsoenlijken is een programma van Panenka voor Canvas. Daar zag je ‘m begin november 2020; vanaf donderdag 11 maart kun je de serie om 22.50 uur bij de VPRO op NPO 2 bekijken.

Populisme

Het populisme is alomtegenwoordig in de Europese Unie. De verkiezingen in de diverse lidstaten zijn stilaan perfect te voorspellen: de populistische partijen scoren, de traditionele partijen krijgen klappen. De stem van de boze burger klinkt almaar luider, zowel aan de linker- als aan de rechterzijde. De polarisatie neemt toe. Ondertussen wordt het maatschappelijk debat almaar meer vergiftigd door nepnieuws.

De Onfatsoenlijken

Elke aflevering van De Onfatsoenlijken brengt een parallelmontage van drie verhalen van boze burgers die vinden dat zijzelf en anderen in de steek gelaten worden door het establishment. Linkse en rechtse stemmen uit verschillende Europese landen, afgewisseld met archiefmateriaal. Oude fragmenten van de Europese droom van vrede en voorspoed worden gecombineerd met recente berichtgeving over de toestand in Europa. Gaandeweg krijgen we zo een uniek en zeldzaam beeld van  ‘de onfatsoenlijken’ die de Europese Unie doen daveren op haar grondvesten.

Wat mij betreft weer een prachtig programma van Canvas, net als dat ze Ontoerekeningsvatbaar hebben gemaakt. En wist je dat steeds meer programma’s ook in Nederland worden uitgezonden? Zo zag je The Reagans-documentaire ook eerder op Canvas. Daarnaast is Salah – van Eén – binnenkort ook op tv te zien in Nederland.

Jan Antonissen

Jan Antonissen: “Na afloop van de Amerikaanse presidentsverkiezingen, die Donald Trump aan de macht brachten, en het referendum over de brexit, dat Groot-Brittannië uit de Europese Unie liet vertrekken, zei de Duitse sociaaldemocraat Martin Schulz dat het tijd was voor een opstand van fatsoenlijke mensen. Hij suggereerde daarmee dat de mensen die voor Trump en voor de brexit hadden gestemd onfatsoenlijk waren. Die uitspraak van Schulz inspireerde mij voor de titel van mijn boek: De Onfatsoenlijken.  Het is een geuzennaam voor de restjesmensen in Vlaanderen en Europa die al te makkelijk door het establishment van machthebbers en media worden genegeerd. De mensen die zich moeten redden met de restjes op onze eengemaakte arbeidsmarkt, als flexwerkers, gedetacheerde arbeiders, nachtwerkers, zelfstandigen zonder personeel, vrijwilligers, werklozen.”

Zonder vooroordelen  

“Ik wilde zonder vooroordelen luisteren naar de reden van hun boosheid.  Zowel het boek als de reeks is gemaakt vanuit respect. Respect voor mensen die dat zelden krijgen omdat ze anders denken dan de meeste hoogopgeleide mensen. Het zijn de verliezers van de globalisering en de digitalisering. Deze tijd met zijn ingewikkelde codes gaat te snel voor hen. En daarom zijn ze boos en zeggen ze dingen die ‘onfatsoenlijk’ zijn. Het doel van de reeks is: luisteren naar wat je zelden of nooit hoort omdat het afkomstig is van mensen die we gemakkelijkheidshalve wegzetten als onfatsoenlijk. De onfatsoenlijken is een geuzennaam. En wat mij betreft, een eretitel.”, besluit Jan Antonissen.

Armoede

De eerste aflevering van De Onfatsoenlijken op Canvas gaat over Armoede. “Je voelt je als een papieren zakdoekje: Als ze je gebruikt hebben, word je weggegooid. Tot ziens!”, aldus Robin Debecker.

  • Ricky Nutall (39, Verenigd Koninkrijk – brandweerman) is niet te spreken over een officieel rapport naar aanleiding van de brand in de Grenfelltoren in 2017. De brandweer in Londen werd medeverantwoordelijk geacht voor de dood van 72 mensen. Volgens hem blijven de echte verantwoordelijken buiten beeld.
  • Jérôme Rodrigues (41, Frankrijk – werkzoekend) draagt al twee jaar lang een geel hesje. Hij verloor een oog tijdens de protesten met de gele hesjes. Gewone mensen, zegt hij, hebben het almaar moeilijker om de eindjes aan elkaar te knopen.
  • Robin Debecker (24, België – uitkeringsgerechtigd) probeert het na een zwaar ongeval voor de zoveelste keer als fietskoerier voor Deliveroo. Hij voelt zich, als jonge zelfstandige, uitgeknepen als een citroen.

Migratie

Het tweede thema van De Onfatsoenlijken is migratie. “Zet sluipschutters neer. Als je twee mensenhandelaars hebt neergelegd, zal de derde wel nadenken”, aldus Gery Vervloessem.

  • Andor Filò (48, Hongarije – hondenkweker) woont op de grens met Servië. Hij heeft het niet begrepen op de vluchtelingen en asielzoekers die zijn kennel bedreigden.
  • Vera Kosova (38, Duitsland) is bedrijfsarts en voorzitter van de Joden bij de radicaal-rechtse partij AfD. Zelf gemigreerd uit angst voor toenemend antisemitisme, vermoedt ze bij veel nieuwkomers in de Duitse samenleving een anti-Joodse reflex.
  • Gery Vervloessem (44, België – zaakvoerder van een transportbedrijf) ergert zich aan de politieke onkunde om de overlast door transmigranten in te dammen.

Corruptie

  • Guiseppe M. Altadonna (62, Italië) verloor zijn oudste zoon toen de brug van Genua instortte. Hij stelt vast dat de uitbaters van de snelweg en de overheid nalatig zijn geweest. Hij is gepensioneerd cipier.
  • Publiciste Corinne Vella (55, Malta) onderzoekt de omstandigheden waarin haar zus, journaliste Daphne Caruana Galizia, is vermoord. Ze verdenkt de overheid ervan het moordonderzoek te saboteren.
  • John Pisano (57, Italië) onderzoekt de dood van zijn huisgenote Imane Fadil. Fadil, die aanwezig was op de erotische feestjes van premier Silvio Berlusconi, werd plotseling doodziek toen zij volhardde in een rechtzaak tegen Berlusconi. Pisano gaat uit van kwaad opzet. Hij is leraar Engels.

Restjesmensen

In de vierde aflevering van De Onfatsoenlijken blijft het programma in België. Het thema is: Restjesmensen.

  • Landbouwer Jean Coucke (67) is bijna met pensioen, maar heeft aan zijn harde labeur amper iets overgehouden. Is zelfs in de cel beland.
  • Voormalig schipper Gaston De Roo (94) woont in een serviceflat. Hij voelt zich als gepensioneerde uitgeschud.
  • Poetsvrouw Christel Bekaert (59) sukkelt met haar gezondheid en verlangt naar haar pensioen. Daar heeft ze pas recht op als ze vijfenveertig jaar lang gewerkt zal hebben.

Politieke correctheid

  • Henk-Jan Prosman (45) uit Nederland is hervormd predikant. Hij kreeg de bijnaam ‘de dominee van rechts’. Hij ergert zich aan wat hij noemt ‘de onverdraagzaamheid van de verdraagzamen’.
  • Wolfgang Albers (65) werd als ex-hoofdcommissaris van Keulse politie verantwoordelijke aangewezen voor de massale aanrandingen en verkrachtingen op het stationsplein in Keulen (Duitsland) op Nieuwjaarsnacht van 2015.
  • Jeugdwerken Jayne Senior (56, Groot-Brittannië) bracht een schandaal aan het licht van grootschalig seksueel misbruik van hoofdzakelijk minderjarige meisjes in Rotherham. Hij is jarenlang tegengewerkt.

Traditie

  • Dawid Wachociak (30, Polen – bediende) strijdt voor normen en waarden. Hij acht de overheid te laks inzake abortus en homoseksualiteit.
  • Väinö Hautaluoma (23) woont op het platteland. In het hippe Finland, met een jonge vrouwelijke premier, worden plattelandbewoners aan hun lot overgelaten, vindt hij. Ze is huis-aan-huisverkoper.
  • Stierenvechter Francis Javier Sánchez Vara (41, Spanje) koestert de traditie. Maar de eeuwenoude traditie van het stierenvechten dreigt in zijn land verloren te gaan.

Justitie

  • De broers Francis (61) en Marco Gottschalk (56) zijn allebei arbeidsongeschikt. Zij zaten, naar alles laat vermoeden, vijftien en achttien jaar lang onschuldig in de cel.
  • Frans Herremans (56, Nederland) werd door zijn ex valselijk beschuldigd van een zedenmisdrijf. Door de aanslepende gerechtelijke procedure is hij het contact met zijn kinderen kwijt. Frans Herremans was tot voor kort CFO bij een bank.
  • Twee jaar geleden werden Mauro Padovani (48, België) en zijn vriend lelijk toegetakeld door een bovenbuurman, maar de rechter weigerde het geweld te veroordelen als homohaat. Maura Padovani is uitbater van een tankstation.

De Onfatsoenlijken kwam tot stand met de steun van Screen Flanders, een initiatief van het Agentschap Innoveren & Ondernemen (VLAIO), in samenwerking met het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) en  de Belgische Tax Shelter via Belga Films Fund. De reeks ging in première op Docville in Leuven en is op 21 oktober te zien tijdens het Virginia Film Festival in de VS.

Foto: Corinne Vella – Panenka – Renaat Lambeets.

* Let op: we werken in onze artikelen met affiliate links, waarbij we je verwijzen naar partners waarvan wij denken dat ze interessant voor jou zijn of aansluiten bij dit artikel. Wil je VlaamsKijken steunen, klik hier en ontdek alle mogelijkheden op een rijtje.

Altijd op zoek naar leuks om te kijken:

3 november 2020 /

Tips