Redactie van Andere Tijden maakt docu serie over de Koude Oorlog

De redactie van Andere Tijden heeft een vijfdelige serie gemaakt ter herdenking van de val van de Sovjet-Unie in 1991. Ze hebben hiervoor onbekende, Nederlandse verhalen uit de Koude Oorlog opgediept. Verhalen van ‘gewone’ mannen en vrouwen die in hun leven te maken krijgen met de spanningen rond Het IJzeren Gordijn. Denk aan een jonge vrouw wegens de liefde verstrikt in de DDR, een toerist opgepakt en beschuldigd van spionage, een gewaagde anticommunistische redevoering… Je ziet het in Koude Oorlog, vanaf vanavond – vrijdag 26 november – om 22.15 uur op NPO2.

IJzeren gordijn

Dzsingisz Gabor is geboren in Hongarije, Hans Renner in Tsjechoslowakije. Het leven achter Het IJzeren Gordijn valt ze zwaar. Voor Gabor is het neerslaan van de Hongaarse Opstand (1956) het breekpunt, voor Renner het neerslaan van de Praagse Lente (1968). Met pijn in het hart ontvluchten ze hun vaderland.

De 18-jarige Nederlandse Jannie Niehot besluit in 1970 bij haar vriend in de DDR te gaan wonen. Maar dat gaat niet vanzelf. Eerst wordt ze volledig gescreend door de staat. Ook in haar nieuwe leven merkt Jannie dat ze moet oppassen met wat ze zegt en doet. Je buren kunnen je verklikkers zijn. Dan nemen zij en haar man een rigoureus besluit.

Vijandbeeld

Oost en West voeren in de Koude Oorlog een continue strijd. Niet alleen politiek, maar ook sportief en cultureel proberen ze elkaar de loef af te steken. Met pesterijen en provocaties. In 1962 houdt een Nederlandse student een felle anticommunistische toespraak bij het links-idealistische Wereldjeugdfestival in Helsinki. Een eenmansactie of zit er meer achter?

En: hoe de Russische topschaker Victor Kortsnoj in 1976 onderduikt in Nederland. In Westzaan om precies te zijn. Dat de Russen hem dat niet vergeven, blijkt twee jaar later als hij de WK-match tegen Anatoli Karpov verliest door een staaltje bizarre psychologische oorlogvoering.

Tot slot: hoe in de nadagen van de Koude Oorlog een Enkhuizense jazzband naar Rusland trekt, met veel succes.

Spionage

Dieter en Annemarie heten ze, het West-Duitse echtpaar dat in de jaren 70 in Vlaardingen neerstrijkt. Gewone mensen die voorbeeldig integreren. Zij werkt in het ziekenhuis, hij in een drukkerij. Niets aan de hand, totdat de politie in 1979 een inval doet in hun flat. Dieter en Annemarie zijn geen West- maar Oost-Duitsers en blijken al jaren te spioneren.

Het omgekeerde verhaal is dat van de Nederlander Alex Waning. Hij wordt in 1979 samen met zijn West-Duitse vrouw Beate in de DDR gearresteerd op verdenking van spionage. Maar waarom? In zijn Stasi-dossier leest Alex vele jaren later hoe het zit. Wie de film ‘Das Leben der Anderen’ heeft gezien, zal huiveren van de overeenkomsten.

Tot slot het verhaal van een Nederlandse onderzeeboot die aan spionage deed: de Hr.Ms. Tonijn.

Handjeklap

Bijna niemand weet dat de in Nederland populaire Alpenkreuzer van Oost-Duitse makelij is. De DDR mag dan fel antikapitalistisch zijn, als er wat te verdienen valt, knijpen de leiders graag een oogje dicht. Om westers geld binnen te halen, wordt zelfs niet geschroomd om grootaandeelhouder te worden in een Rotterdams bedrijf. Via belastingparadijzen sluist de DDR de winsten terug naar Berlijn.

Een verdienmodel is ook het laten vrijkopen van gevangenen. Zoals de jonge Ineke Maatkamp, die in 1973 in de cel belandt voor een poging haar vriend het land uit te smokkelen. Ze komt vrij, maar niet zonder handjeklap.

Paraat

Voorlichtingsfilmpjes uit de jaren 50 spreken boekdelen: de angst voor het Rode Gevaar is groot. Oost en West houden elkaar gevangen in een wapenwedloop. Dat merken we ook in Nederland. Amerikaanse gevechtsvliegtuigen beschermen ons vanuit Soesterberg. Op land is er de IJssellinie, een strikt geheim plan om een groot deel van ons land onder water te zetten als de Russen komen.

In de jaren 60 ontstaat twijfel. En protest, bijvoorbeeld tegen het opslaan van atoomwapens. Het blijft uiteindelijk bij dreiging. Oorlog komt er niet. Een oud-militair ziet het zo: ‘In de Koude Oorlog zijn er geen vijandigheden geweest – dankzij de Koude Oorlog.’

Foto: NTR

* Let op: we werken in onze artikelen met affiliate links, waarbij we je verwijzen naar partners waarvan wij denken dat ze interessant voor jou zijn of aansluiten bij dit artikel. Wil je VlaamsKijken steunen, klik hier en ontdek alle mogelijkheden op een rijtje.

Altijd op zoek naar leuks om te kijken:

26 november 2021 /

Tips