Kinderen van de migratie op Canvas | arbeidsmigranten in België

Kinderen van de migratie (Canvas) vertelt het verhaal van arbeidsmigranten in België sinds de Tweede Wereldoorlog. Te zien vanaf dinsdag 31 augustus om 21.20 uur op Canvas en VRT NU. Naast het tv-programma komt er ook een live event, online project met MNM en educatief pakket voor het onderwijs.

Kinderen van… op Canvas

Kinderen van de migratie is een nieuwe titel in de succesvolle reeks ‘Kinderen van’. Daarin blikt Canvas telkens terug op de recente Belgische geschiedenis aan de hand van getuigenissen van mensen die erbij waren. Verschillende generaties komen aan het woord en de kinderen vertellen hoe de keuzes en de ervaringen van hun ouders hun eigen leven hebben bepaald: mondelinge geschiedenis met een directe link naar vandaag. Deze zomer kon je in de herhaling nog kijken naar Kinderen van het verzet. Daarnaast kun je er alles bij de reeksen nog teruglezen in de boeken Kinderen van de kolonie, de collaboratie, het verzet en de Holocaust  (klik op de titel om de boeken bij de series te ontdekken).

Arbeidsmigranten in België

Dit jaar is het precies 75 jaar geleden dat België en Italië het eerste akkoord tekenden waarmee arbeidsmigranten naar ons land werden gehaald. Het was het begin van een maatschappelijke omwenteling. Tot ver in de jaren 70 heeft België honderdduizenden arbeidsmigranten naar hier laten komen. Vele anderen volgden uit eigen beweging. Ze waren welkom, want de boomende Belgische industrie had arbeidskrachten nodig. De meesten lieten ook hun kinderen overkomen, bouwden hier een leven uit en engageerden zich in de samenleving. Samen legden ze de kiem voor de diverse maatschappij waarin we vandaag leven.  

Kinderen van de migratie

Kinderen van de migratie brengt het verhaal van deze mensen in al zijn facetten voor het eerst op televisie. Arbeidsmigranten, hun kinderen en kleinkinderen getuigen over de moeilijke beslissing om alles achter te laten, het zware en vaak gevaarlijke werk, het onbekende land waarin ze terechtkwamen en de vele obstakels die ze overwonnen.

Schokkende verhalen

Wat ze vertellen is vaak schokkend: hoe mijnwerkers zonder opleiding de put werden ingestuurd, hoe gezinnen van textielarbeiders in vreselijke krotten werden gehuisvest, hoe agressief de vreemdelingenhaat kon worden. Maar ook hoe culturele verschillen voor grappige misverstanden zorgen, en hoe boeiend een mix van culturele achtergronden kan zijn. De getuigen doorprikken ook talrijke mythes: wist u bijvoorbeeld al dat het arbeiders soms verboden werd om Nederlands te leren?

Arbeidsmigranten en famlie

Twintig getuigen doen hun verhaal: 13 mannen en 7 vrouwen die behoren tot drie generaties. Ze komen uit Italië, Griekenland, Spanje, Marokko en Turkije en vertegenwoordigen daarmee de landen die, tussen de Tweede Wereldoorlog en de migratiestop van 1974, het grootste aantal arbeidsmigranten hebben geleverd aan de Belgische economie. Zij of hun (groot)ouders kwamen naar België uit economische noodzaak, om aan politieke onderdrukking te ontsnappen, of zelfs gewoon voor het avontuur. Het waren mijnwerkers, fabrieksarbeiders, huispersoneel. Hun kinderen zijn arbeiders, ondernemers, maatschappelijk werkers, een taxichauffeur en een schooldirecteur. De makers hebben gezocht naar zoveel mogelijk variatie… en toch blijken al deze mensen een bijzonder groot aantal ervaringen te delen.

Frank Caestecker

Frank Caestecke, hoofddocent vakgroep Algemene Economie Ugent, en één van de experts betrokken bij het programma. “Het naoorlogse België wilde arbeidskrachten, maar er kwamen mensen, zelfs met kinderen. De reeks Kinderen van de migratie laat vooral zij die lang de tweedegeneratiemigranten werden genoemd aan het woord over hun leven in het naoorlogse België. Op een soms lichtvoetige, soms pakkende wijze horen we hoe hun ouders (hard) werkten en hoe deze families zich in dit land een thuis uitbouwden.  Minder vrolijk wordt het wanneer ze evoceren hoe hun aanwezigheid gecontesteerd en gepolitiseerd werd. Kinderen van de migratie is een beklijvende reeks die een uitstekend geïnformeerde terugblik biedt op het recente verleden.”

Naima Charkaoui

Naima Charkaoui, oud-voorzitter Minderhedenforum – die als expert betrokken is bij het programma – vertelt: “Het verhaal van de naoorlogse arbeidsmigratie is nog altijd ontstellend weinig gekend, zowel bij het brede publiek als bij de nakomelingen van de gastarbeiders zelf. Deze serie geeft daar een antwoord op. Ze doet dat op een heel mooie en herkenbare manier, vanuit de verhalen van de kinderen van de arbeidsmigranten zelf. Meer nog dan kennis aan te reiken, betekent deze reeks de erkenning van het verhaal van de ‘gastarbeid’ als deel van onze Belgische geschiedenis. Ik hoop dat veel leerkrachten met deze reeks aan de slag gaan en erover in gesprek gaan met hun leerlingen.”

Het beloofde land

Aflevering 1 – dinsdag 31 augustus

In de decennia na WOII haalt België honderdduizenden gastarbeiders naar hier. Ze worden verleid met mooie beloften, maar de realiteit is vaak minder rooskleurig: velen van hen worden geconfronteerd met uitbuiting en gevaar. De eerste aflevering van Kinderen van de migratie brengt hun spannende en vaak pakkende verhaal: over de armoede en onderdrukking die hen doen vertrekken, over de angst van jongens die zonder voorbereiding de mijn worden uitgestuurd, over de heimwee van een meisje dat op haar veertiende moederziel alleen in België komt werken.

Een nieuw leven

Aflevering 2 – Dinsdag 7 september

België was totaal niet voorbereid op de komst van honderdduizenden migranten. Vele gezinnen komen terecht in ongezonde krotwoningen, hun kinderen in scholen waar ze geen woord van de taal verstaan. Ondanks de vaak grappige misverstanden en de vele obstakels bloeien de migrantengemeenschappen. Maar de kinderen hebben het moeilijk: de strenge sociale controle in de eigen gemeenschap beknot velen al even erg als de systematische discriminatie waar ze op school het slachtoffer van zijn.

Blijven of terugkeren?

Aflevering 3 – Dinsdag 14 september

De meeste arbeidsmigranten waren nooit van plan in België te blijven. Ze deden alles om zoveel mogelijk te sparen, zodat ze geld naar hun familie konden sturen en later zo snel mogelijk zouden kunnen terugkeren. Deze aflevering vertelt over vakanties in het thuisland waarbij ze als helden worden onthaald, over de moeilijke aanpassing aan een geïmporteerde partner, over de economische crisis die alle plannen overhoop haalt en over onverwachte veranderingen die ertoe leiden dat België toch hun thuis blijft.

De spanning stijgt

Aflevering 4 – Dinsdag 21 september

Ook al onthalen veel Belgen de migranten met open armen, toch ontdekken zij en hun kinderen al snel dat racisme en discriminatie diep geworteld zijn. Van de oeroude bordjes “Verboden voor honden en Italianen” tot discotheken die zelfs de kleinkinderen nog altijd niet toelaten, van politici die munt proberen te slaan uit xenofobie tot openlijk racistische politiemensen, en van angstaanjagende verkiezingsuitslagen tot een racistische moord: weinig blijft de getuigen in Kinderen van de migratie gespaard.

Hoe lang nog migrant?

Aflevering 5 – Dinsdag 28 september

Eén op de drie inwoners van ons land heeft een migratieachtergrond. Wat betekent dat voor hen, en voor onze samenleving? Veel getuigen ervaren hun ingewikkelde identiteit als een grote rijkdom, maar ook als een last. Ze zijn het beu dat er alsmaar etiketten op hen worden geplakt en eisen een eigen plaats op in de Belgische maatschappij. Geïnspireerd door ‘Black Lives Matter’ maakt de jongste generatie een vuist. “’Ga terug naar uw eigen land? Ik bén in mijn eigen land!”

Het grote migratie-experiment

Aflevering 6 – Dinsdag 5 oktober

De massale arbeidsmigratie in de decennia na de Tweede Wereldoorlog is wellicht het grootste sociale experiment ooit in ons land. Niemand van de honderdduizenden migranten en de miljoenen Belgen die er gewild of ongewild aan deelnamen, is er onveranderd uitgekomen. Hoe hebben wij dat experiment als samenleving aangepakt? Had het anders gekund? Op die vraag zoeken zes experts een antwoord in de laatste aflevering van Kinderen van de migratie.

Wetenschappelijke begeleiding

Het onderzoeksterrein van de geschiedenis van de arbeidsmigratie in België is in volle ontwikkeling. Er was dus geen kant en klaar verhaal om te vertellen en te verfilmen. Het kaderverhaal van deze reeks, over de arbeidsmigratie en haar gevolgen, is daarom gebaseerd op een groot aantal wetenschappelijke studies. Zowel de inhoudelijke opbouw van de reeks als de uiteindelijk gemonteerde afleveringen zijn bekeken en becommentarieerd door een wetenschappelijke begeleidingsgroep van acht experts:

  • Frank Caestecker is doctor in de geschiedenis en hoofddocent aan de vakgroep algemene economie van de UGent. Hij bestudeert o.a. de impact van migratiestromen op de lange termijn.
  • Naima Charkaoui is politicologe en was tien jaar lang voorzitter van het Minderhedenforum. Vandaag  leidt ze de beleidsdienst van 11.11.11. Ze schreef o.a. “Racisme: Over wonden en veerkracht”.
  • Piet Creve studeerde geschiedenis en politieke wetenschappen en is archivaris en onderzoeker bij AMSAB – Instituut voor Sociale Geschiedenis in Gent, waar hij zich specialiseert in de migratie van en naar België.
  • Jozefien De Bock is doctor in de geschiedenis en postdoctoraal onderzoeker aan de UGent. Ze publiceerde onder andere “Parallel Lives Revisited”, een studie van leven en werk van mediterrane migranten.
  • Tina De Gendt is historica in residentie van de stad Gent en auteur van o.a. “Turkije aan de Leie: Kroniek van 50 jaar Turkse migratie naar Gent” en “Vanop de eerste rij: Van multicultuur naar superdiversiteit”.
  • Karim Ettourki studeerde Oosterse talen en culturen en werkt voor het KADOC, het Onderzoekscentrum voor religie, cultuur en samenleving van de KULeuven. Hij specialiseert zich in de Marokkaanse migratie naar België en in religieus erfgoed.
  • Albert Martens is doctor in de sociale wetenschappen en hoogleraar emeritus aan de KULeuven. Hij is één van de grondleggers van het onderzoek naar migratie in ons land.
  • Tom Naegels is journalist en verrichtte de voorbije 4 jaren onderzoek voor wat de eerste omvattende geschiedenis van de migratie naar België is geworden. Zijn boek Nieuw België: Een migratiegeschiedenis verschijnt in september 2021.

Meer dan televisie

Het belang van de reeks wordt nog onderstreept door de talrijke partners die met de Kinderen van de migratie aan de slag willen. Zoals onder andere een live-avond, online programmering en een educatief pakket over Kinderen van de migratie.

  • Op woensdagavond 15 september organiseren Canvas, het studiecentrum CESSMIR van de Universiteit Gent, de koepel van sociaal-culturele organisaties Avansa en de Gentse stadsradio Urgent.fm een event in De Krook: ‘Kinderen van de migratie: het vergeten verleden’. Vertrekkend van fragmenten uit de reeks brengen getuigen en experts die avond verhalen en duiding voor een live én een online publiek. Tussen 16 en 19 uur zullen de uitzendingen van Urgent.fm bovendien helemaal gewijd zijn aan Kinderen van de migratie, met interviews met de programmamakers en met Gentse getuigen.
  • De VRT zet een project op om jongeren met een migratieachtergrond uit te nodigen hun eigen kijk te geven op het migratieverhaal en hoe het hun leven beïnvloedt. Hun verhalen zullen gedeeld worden op de online en sociale media van Canvas, via VRT NU, maar vooral ook op de VRT-kanalen die zich specifiek op jongeren richten, zoals het Instagram-kanaal nws.nws.nws van VRT NWS en MNM.
  • Uitgeverij Van In ontwikkelt een educatief pakket gericht op het secundair onderwijs. Dit doen zij onder andere op basis van de beelden en getuigenissen uit de reeks.

Lotte Vermeir

Lotte Vermeir, netmanager Canvas, vertelt: “Ik ben zeer blij met het nieuwe hoofdstuk in de ‘Kinderen van…’-reeks. Arbeidsmigratie is het meest actuele thema tot nu toe: het heeft onze huidige samenleving mee bepaald. Met ‘Kinderen van de migratie’ vertellen we dit verhaal nu voor het eerst in al zijn aspecten. En dat door de ogen van getuigen die het zelf hebben meegemaakt. Dat maakt deze nieuwe reeks enorm relevant. En er komt niet alleen een televisieprogramma. Ook daarbuiten kan je iets opsteken: met een online-aanbod voor jongeren, educatieve tools en een event. Een divers en veelzijdig project, dat volledig aansluit bij Canvas.”

* Let op: we werken in onze artikelen met affiliate links, waarbij we je verwijzen naar partners waarvan wij denken dat ze interessant voor jou zijn of aansluiten bij dit artikel. Wil je VlaamsKijken steunen, klik hier en ontdek alle mogelijkheden op een rijtje.

Altijd op zoek naar leuks om te kijken:

29 augustus 2021 /

Tips